سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ
به زودى مردم كم خرد خواهند گفت چه چيز آنان را از قبله اى كه بر آن بودند رويگردان كرد بگو مشرق و مغرب از آن خداست هر كه را خواهد به راه راست هدايت مى كند
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع: تفاوت خطوط جزئی دین در شرایع گوناگون
چرا خدای تعالی حکم خود مبنی بر قبله بودن بیت‌المقدس را نقض می‌کند؟
سمت و سوي نمازگزاردن نيز همچون اصل نماز و چگونگي گزاردن آن مطابق فرمان خداست. برطبق تشريع الهي، هيئتها، ركعات، اذكار نماز و جهت نمازگزاردن در امت‌ها و شريعت‌هاي گوناگون متفاوت است؛ خداوند هر امتي را به هر سو كه مصلحت بداند هدايت مي‌كند و صراط مستقيم آن امت در اين مورد همان خواهد بود؛ يعني رعايت اين‌گونه خصوصيات جزئي، آنان را به آن بزرگراه مي‌رساند. توضيح اينكه خطوط كلي دين درباره مبدأ و معاد و نبوت در همه شرايع يكسان و تغييرناپذير است: «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ»[1] ازاين رو هر پيامبري سخن پيامبر پيشين را در اين خطوط كلي و مشترك تصديق كرده است: «مصدقاً لّما بين يديه» اما فروعات و خطوط جزئي دين كه از آن به «شريعت» و «منهاج» ياد مي‌شود، تغييرپذير و در هر امتي متفاوت از امت‌هاي ديگر است: «…لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا…»[2] در اينجا، يعني در فروع، سخن از نسخ منهاج و شريعت است، نه تصديق؛ يعني هيچ پيامبر صاحبكتابي نيامده كه همه خصوصيات شريعت پيامبر پيش از خود را حفظ كرده باشد. پيامبر داراي كتاب اگرچه اصول كلي كتاب‌هاي پيامبران پيشين را تصديق مي‌كند؛ ليكن خودْ شريعت و دستورهاي جزئي جداگانه‌اي دارد. نماز، روزه، استقبال به سَمْت خاص و مانند آن جزو فروع و منهاج و شريعت است؛ نه جزو اصول دين، از اين‌رو قابل نسخ و تغيير و تبديل بوده است.[3]
[1] . سوره آل‌عمران، آیه 19.
[2] . سوره مائده، آیه 48.
[3] . تفسیر تسنیم، ج۷ ، صص ۳۰۰و ۳۰۱.
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه