وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ قَالُوا أَتُحَدِّثُونَهُمْ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
و [همين يهوديان] چون با كسانى كه ايمان آورده اند برخورد كنند مى گويند ما ايمان آورده ايم و وقتى با همديگر خلوت مى كنند مى گويند چرا از آنچه خداوند بر شما گشوده است براى آنان حكايت مى كنيد تا آنان به [استناد] آن پيش پروردگارتان بر ضد شما استدلال كنند آيا فكر نمى كنيد
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع: نفاق
چه عوامل وانگیزه‌هایی سبب روی آوردن به نفاق می‌شود؟
براي نفاق علل فراوان منطقي و رواني قابل طرح است. بعضي از اسباب رواني نفاق را مي‌توان در ضعف اراده منافق يا قوّت دسيسه او جستجو كرد؛ گاهي ضعف تصميم و فرسودگي عزمْ باعث مي‌شود كه چنين انسان ضعيف العزمي در ديدار با هر گروه، برابر ميل آنان سخن بگويد و گرايش منافقانه خويش را به گزارش بگذارد. زماني قوّتِ نيرنگ و شدّتِ احتيال (حیله گری)و حدّتِ فريبْ اقتضا دارد كه چنين انسان قوي الحيله‌اي در برخورد با هر فرقه‌اي مطابق با خواسته آنان به گفتگو بنشيند. تفاوت ضعيف و قوي و امتياز قوي بر ضعيف را مي‌شود در امور فراواني جستجو كرد. يكي از آنها اين است كه نفاقِ برخاسته از ضعف اراده، براي مصون بودن از ضرر احتمالي طرف مقابل است و نفاق نشأت گرفته از قوّت نيرنگ براي استعمار، استثمار، استعباد و بلکه استحمار طرف مقابل است.
افراد غيرمتعهد در هر ملتي مبتلا به نفاقند؛ هرچند نفاق برخي مرهون وَهن اراده آنها و نفاق بعضي در گرو غيض و بغض آنان نسبت به معارف الهي است.[1]
خطر منافقان برای هر جامعه از خطر هر دشمنی بیشتر است چرا که از یک سو شناخت آنها غالباً آسان نیست و از سوی دیگر دشمنان داخلی هستند و گاه چنان در تارو پود جامعه نفوذ می‌کنند که جدا ساختن آنها کار بسیار مشکلی است و از طرفی روابط مختلف آنها با سایر اعضاء جامعه، کار مبارزه را با آنها شوار می‌سازد.
از جریانات بسیار مهم صدر اسلام جریان نفاق بود که کارشکنی‌ها، توطئه‌ها و دسیسه‌هایش در عرصه‌های گوناگون علیه جامعه نوپای اسلامی بخش بزرگی از گرفتاری‌های پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را تشکیل می‌داد.
از سویی جریان نفاق پدیده‌ای است که اختصاص به عصر پیامبرصلی الله علیه وآله ندارد بلکه هر جامعه نوپا و انقلابی را از درون مورد تهدید قرار می‌دهد.
مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام:
لِلمُنافِقِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِذا حَدَّثَ كَذِبَ و اِذا وَعَدَ أَخلَفَ و إذا اؤْتُمِنَ خانَ.
آدم منافق سه علامت دارد: در سخن دروغ می‌گوید، در وعده به قول خود وفا نمی‌کند و در امانت دیگران خیانت می‌نماید.[2]
[1] . تسنیم، ج ۵، ص۲۸۳
[2] . الشهاب‌فی‌الحِکَمِ والآداب، ص ٨٥
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه