ولَهَدَيْنَاهُم صِرَاطًا مُسْتَقِيمً (68 نساء)
تفسیر تخصصی مورخ ۲۴ دی ماه ۱۴۰۳ در آستانه میلاد امیرالمؤمنین (ع) تشکیل شدبه همین مناسبت استاد محترم ضمن مرور آیه ۶۸ نساء مبحث هدایت به صراط مستقیم به چند نمونه از ویژگی‌های منحصر به فرد علی (ع) اشاره نمودند.
استاد محترم چنین ادامه دادند که هدایت موعود درآیه 68 نساء مختص به مؤمنین با ویژگی‌های خاص است نه همه افراد، چون اکثر مردم می‌توانند وارد سبل السلام که راه‌های سلامت است بشوندمثل کسب علم و معرفت جهاد، انفاق، خدمت به والدین و مردم و.. ولی همه نمی‌توانند واردصراط مستقیم شوند،
این هدایت ثانویه شرایطی داردکه بایدمحقق شودازجمله امتثال همه اوامر الهی بدون اعتراض و ثبوت قدم در این مسیر است.
زمانی انسان شایستگی ورودبه صراط مستقیم را پیدا میکند که روح و عقلش بزرگ و قوی باشد دراین صورت کید شیطان دراو تاثیر نمی‌گذارد خداوند متعال به او نورانیت و بصیرت و جاذبه قلبی و گرایش به خدمت به دین و قرآن و مردم را می دهد و راه‌ها را براو آسان کرده و موانع را برطرف میکند.
درهمین ارتباط استاد محترم فرمودند
پیامبر اکرم فرمود:
یا علی «انت صراط المستقیم»
تو صراط مستقم هستی یعنی هرکس هدایت به صراط مستقیم را می خواهد باید به دنبال تو حرکت کند
درجامعه کبیره از زبان امام هادی «ع» می خوانیم «انتم صراط الاقوم»
شما صراط مستقیم هستید
ما روزانه ده بار درهر نمازدوبار از خداوند طلب می کنیم تا ما را به صراط مستقیم هدایت کند.
علی (ع) یک نمونه عینی، صراط مستقیم است کسی که بخواهد وارد این وادی شودباید ازایشان تبعیت کند از افکارشان رفتارو گفتار و کردارشان و اعمال خود را منطبق بر اعمال ایشان قرار دهد تا شباهتی به ایشان داشته باشد در علم و جهادو مبارزه با دشمنان دین در قدرت بیان و فصاحت وبلاغت و جاذبه و دافعه تنها محب بودن کافی نیست باید شیعه حقیقی بود ومشایعت کرد وهمراهی همه جانبه در همه ابعاد داشت.
پاداش موعود
باید عزم و اراده خودراهم جزم کرده تمام اوامر الهی را بدون چون و چرا عمل کنیم در این صورت خداوند هم یاری و توفیقات خود را نصیب و به عنوان پاداش موعود وارد صراط مستقیم می کنداین پاداش نتیجه عمل خود انسان است
خداوند می‌فرماید:
«.. علی صراط مستقیم..( یس) » تو ای پیامبر نمونه بارز و عینی و تجسم صراط مستقیم هستی و بر این راه کاملاً تسلط داریی
به اصطلاح سواربراین راه هستی و دیگران با تبعیت از تو می‌توانند وارد این راه شده و شایستگی همراهی با انبیا و اولیاء و صدیقین و شهداء و صالحین راداشته باشد
معنی صراط
استاد محترم درمورد معنای لغوی کلمه «صراط» از قول علامه طباطبایی فرمودندکه صراط دراصل به معنای بلعیدن است
غذایی که بلعیده می‌شود جز وجود انسان می شود درحقیقت با عمل به اوامر الهی احکام
دروجود انسان ملکه می شود مانند غریزه گرسنگی انسان که نیاز به غذا پیدا میکند عمل به دستورات الهی هم جز نیاز او می شود طوری عمل میکند که هرگز متوقف نمی‌شود مانند حرکت جوهری لایقفی می‌شود یعنی هیچ چیزی مانع حرکتش نشده و خداوند هم قدرت ایمان و چشم بصیرت و قدرت تشخیص می دهد سالک سعی میکند زمینه هدایت دیگران را هم فراهم کرده و آنها را به کارهای خیر دعوت کند. زرق و برق دنیا دربرابر عشق الهی و خدمت به دین ومردم برای او جذابیتی ندارد مشکلات و انواع گرفتاری‌ها مانع عمل او نمی شود اگر هم متضررشود و دوستان و اطرافیان خود را از دست داد صبر و تحمل و استقامت میکند و و احساس نارضایتی ندارد برای رضای خدا قدم برمی دارد
علی (ع) بعد از پیامبرخیلی تنها شدفقط تعداد انگشت شماری به غیرازاهل بیت (ع) اطراف ایشان بودند. .
روزی پیامبر (ص) به عمار فرمود:
«:یا عمّار! اِن رَأیتَ عَلیّاً قَد سَلَکَ وَادیّاً وَ سَلَکَ النّاس وَادیاً غَیرهُ فَاسلک مَعَ عَلیّ وَدَع النّاس»
ای عمار، هر گاه تو دیدی که علی به یک وادی می‌رود و همه مردم به وادی غیر او می‌روند، تو به وادی علی سلوک کن و وادی مردم را بگذار
عَلِيٌّ مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ حَيثُمَا دَارَ : علی با حقّ است و حق با علی وهرگز حق از او جدا نمشود وهمواره گرد آن حضرت می چرخد
این حدیث جزو احادیث معتبری است که در کتاب‌های اهل تسنن همچون «کنز الاعمال» و «تاریخ طبری» و «تاریخ بغداد» آمده است
فضائل علی (ع)
علي (ع) تنها کسی است که درکعبه متولد شده است در عالم کسی چنین خصوصیتی ندارد.
پیامبر فرمودند :
«اعلمکم علی».،«اقدمکم علی»، «فضلکم علی»
«یا علی انت طریق الواضح»
«یا علی انت صراط المستقیم»
«یا علی انت يَعْسُوبُ اَالمؤمنین » یا علی تو سرور و رئیس مومنین هستی
در ادامه بیان فضائل علی(ع) استاد محترم فرمود:
ابن ابی لحدیدروایتی ازعلی(ع) نقل میکند وقتی که امام (ع) درمقام خلیفه چهارم بودند فرمودند:
« أَنَا يَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ اَلْمَالُ يَعْسُوبُ اَلْفُجَّارِ
من پيشواى مؤمنان هستم و ثروت پيشواى تباهكاران.»
یعنی مؤمنان پيروان من هستند و تباهكاران از پى ثروت مى روند،همان گونه كه زنبوران ازپى ملكه (يعسوب) خود روند و او رئيس آنهاست.
درخطبه سوم نهج البلاغه معروف به شقشقیه می خوانیم که امام می فرماید که دنیا ی شما و حکومت درنظر من ازآب بینی عطسه بزی کم ارزش‌تر است!!
و لَأَلْفَیتُمْ دُنْیاكُمْ هَذِهِ أَزْهَدَ عِنْدِی مِنْ عَفْطَةِ عَنْز
و اگر این مسئولیت را پذیرفتم تنها برای عمل به تکلیف الهی و احقاق حق بوده است.
روایتی دیگر داریم
«لَا فَتَی إلّا عَلِیّ وَ لَا سَیْفَ إلّا ذُوالْفَقَارِ» ندایی آسمانی است که جبرئیل در وصف أمیرالمؤمنین(ع) بیان نمود این ماجرا مربوط به جنگ احد است که بعدازایثار و فداکاری های عجیب علی (ع) و دفاع ایشان از رسول خدا (ص) این ندای آسمانی شنیده شد:
«هیچ شمشیری نیست مگر شمشیر ذو الفقار و هیچ جوانمردی نیست مگر مرتضی علی»
یعنی علی (ع) در زمان خودش نظیر وهمانندی در جوانمردی وشجاعت وفداکاری وایثار نداشته است عده‌ای از علمای اهل تسنن مثل ابن تیمیه به این حدیث ایراد گرفتند وگفتند این حدیث ساخته خودشیعیان هست با این روایت خواستن امام خود را بالا ببرند واین توهین به شخص رسول خدا وپیامبران الهی است در جواب باید گفت که
فتی به معنای جوانمردی هست وشامل هر سن وسالی می‌شود از نوجوانی تا پیری به این معناست که علی (ع) در زمان خودش از نظر شجاعت وفداکاری وایثاربی نظیر بوده است.
بعضی از مردم همواره علاقمنددستگیری از مردم هستند سعی می کنند از جان مال و آبرویشان برای مردم برای رضای خدا نه برای تعریف وتمجید خوشنودی مردم، هزینه کنند
«الْيَدُ اَلْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اَلْيَدِ اَلسُّفْلَى
ومَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَىٰ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَىٰ(19و20لیل) »
و در این راه ثبات قدم دارند و با تغییر شرایط متزلزل نمی‌شوند مثل خانمی که سعی دارد حجاب خود را همواره رعایت کند
با تغییر محیط و یا منطقه زندگی یا با بودن بین کسانی که اعتقادی به رعایت حجاب ندارد به حجاب خویش پایبند است واین هنراست ومهم که در هر شرايطی بتوانی به احکام الهی عمل کنی.
«“المؤمن کالجبل الراسخ لا تحرکّه العواصف”. مؤمن مانند کوه، استوار است، که بادهای تند او را تکان نمی‌دهند. بحارالأنوار،ج۳۹،ص۳۵۱.
دور یا تسلسل
درادامه مباحت، استاد به مرور موضوع دور یا تسلسل پرداخته وفرمودند پاداش وعده داده شده یعنی هدایت به صراط مستقیم یک هدایت تکوینی است نه تشریعی اگراین هدایت تشریعی باشد دور یا تسلسل به وجود می آید و تکرار موضوع ومحمول بوده ویک سفسطه ومغلطه ای بیش نیست
درپایان استاد حسینی آل مرتضی این نکته را متذکر شدند که:
باید با امیدبه لطف ورحمت خداوند از موانع و سختی‌ها عبور کرد با تحمل و عبور ازکوره‌های آتش ابتلائات لذت قرب الهی و محبت الهی را چشید
هدایت مردم و ایجاد تحول درطرز فکر مردم بسیار دشوار است مگر اینکه مردم خودشان راغب باشند«إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ۗ11رعد»
یکی از مراحل هدایت مردم آموزش علم است در آموزش علم به دیگران نباید به کم اکتفا کرد وقتی عقل انسان وسعت داشته باشد ارزش علم این گوهر بزرگ را می‌داند چرا که علم سلطان است یکی از دلایل سلطه غربی‌ها در جهان بر جوامع مختلف همین تسلط آنها بر انواع علوم است.
باکسب علم ومعرفت دین را بایدگسترش داد ودرتمامی ابعاد عرصه های زندگی خود، ساری و جاری ساخت.دین فقط محدود درمسجد و احکام دین مثل نماز و روزه و… نیست محتوای دین باید دربطن خانواده واجتماع عملی شود درمیان خانواده درخدمت به پدر ومادر وروابط همسران با یکدیگر وپدر ومادربا فرزندان وبالعکس دراخلاق واقتصاد ودرارتباط با مردم دراجتماع ودر سیاست. داخلی وخارجی و….
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه