بسم الله الرحمن الرحیم
آیه 82 انبیاء
طرح رضوان
مدرس : خانم طوسی
وَمِنَ الشَّيَاطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَيَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَٰلِكَ ۖ وَكُنَّا لَهُمْ حَافِظِينَ
موضوع: شیاطین مسخر و گوش به فرمان حضرت سلیمان ع
سوال: تسخیر شیاطین و کارکردن آنها به فرمان سلیمان به چه گونه بود؟
شیاطین در تسخیر سلیمان بودند تا چندین کار دریایی و صحرایی بی سابقه انجام دهند مانند رفتن به عمق دریا و بیرون آوردن گوهر، ساختن ظرفها و دیگهای بزرگ برای غذا دادن به لشکری از جن و انس و پرندگان.
نکته: ساختن ظرفهای بزرگ و دیگهای ثابت کار جنیان بود و همچنین این کارها برای اداره اردوی انس و جن و پرندگان لازم بود.
موضوع: مراقبت الهی از جنیان
مقطع پایانی آیه بیانگر این مطلب است که شیاطین جن به اذن خدا کار می‌کنند و حفظ آنها بر عهده آفریدگار آنهاست و خدا مراقبت است تا تخلف نکنند و به ملک و مملکت سلیمان آسیبی نرسانند.
در آیه 12 سوره سباء خداوند متعال میفرماید: وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ يَعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ ۖ وَمَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِيرِ
در حقیقت این آیه هشدار به جنیان است که در صورت انحراف، گرفتار عذاب سعیر می‌شوند.
اگر کنترل و حفاظت نباشد حتی در حکومت بی نظیر سلیمان هم فساد راه پیدا می‌کند.
نکته: حضرت سلیمان از جنیان کافر برای کارهایی مانند غواصی بهره می‌گرفت پس میشود انسان از کافران در مساءل علمی و عملی کمک بگیرد
علم محدود به شخص خاص یا زمان
ومکان خاصی نیست بلکه نعمت الهی است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم میفرمایند: اطلبوا العلم و لو بالصین فان طلب العلم فریضه
در آن روزگار معارف الهی در مدینه بود نه در چین ولی با این وجود پیامبر فرمود: عام سودمند و راهگشا را بجویید هر چند در شهری دور دست مانند چین باشد.
منابع و مآخذ: تفاسیر وزین تسنیم، المیزان، مجمع البیان، نمونه و نور
آیه 83 انبیاء
وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَىٰ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ
موضوع:حکمت یاد کردن پیامبران در قرآن
سؤال: حکمت یاد کردن داستان پیامبران از لسان قرآن مبین چه مطلبی است؟
قصه هایی که در قرآن از انبیای الهی یاد میشود، نکات و اهداف فراوانی دارد که برای همگان اعم از پیامبران و امت سودمندند:
پاره ای از قصص برای توجه خود پیامبر اکرم به وظیفه رسالتش میباشد. مثلا مقاومت انبیاء الهی را ذکر می‌کند و سپس به آن حضرت میفرماید : همانند آنها باش.
فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُل
یا در عبارت دیگری میفرماید: چون ذوالنون نباش که صبرش به کمال نهایی خود نرسید
وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ
بخشی از قصه ها برای هشدار به امت اسلامی است که اگر تابع پیامبر نباشد گرفتار عذاب الهی می‌شوند و چنانچه پیرو رهنمودهای وحی الهی باشند از نعمت های ظاهری و باطنی برخوردار می‌شوند.
برخی قصه ها و برای بیان سعادت و شقاوت امتهاست سلام که برخی از آنها بر اثر اطاعت ترقی کردند و برخی بر اثر عصیان هلاک شدند
شماری از داستان‌های انبیاء بیان معجزات آن هاست که هم برای پیامبر و هم برای امت سودمند است هر چند بهره آن حضرت از نقل معجزات بیش از بهره امت است
در داستان حضرت سلیمان از یادکرد قصه بلقیس دانسته میشود که اگر کسی بخواهد در برابر وحی و نبوت بایستد از پا در می آید.
حضرت امام علی علیه السلام فرمود: اگرکسی بخواهد با حق کشتی بگیرد، قطعا حق او را به زمین می زند.
این یک اصل کلی است و برای سابق و لاحق فرقی نمی‌کند.
آیه 84 انبیاء
فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ ۖ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَىٰ لِلْعَابِدِينَ
موضوع: استجابت ندای ایوب
سوال: رحمت الهی نسبت به حضرت ایوب و خانواده اش به چه صورت ظهور کرد؟
حضرت ایوب خدا را به انت ارحم الراحمین ستود و رحمت چنین خدایی ظهور کرد و به ایوب و خانواده اش عطا شد. خدای تعالی درباره حضرت ایوب 3 کار انجام داد
ایشان را درمان کرد.
آنچه از دست داده بود به وی باز گرداند
همانند آن فرزندان را نیز به وی عطا کرد و آنان را دوبرابر ساخت.
نکته : خداوند هم اهل وجود است هم اهل جبروت: وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ
در قنوت نماز عید فطر و قربان میخوانیم: اللهم اهل الکبریا و العظمه و اهل الجودو الجبروت؛ در اینجا خداوند هر چه را از ایوب گرفته شده بود به او بازگردانده و به علاوه آن را دو برابر هم کرد و هم گذشته اش را جبران کرد و همچنین نسبت به آینده اش جود و کرم نمود.
سوال : اعطای رحمت الهی به ایوب، پند و یادآوری به کدام گروه است؟
خدای سبحان گاهی رحمت عطا شده به ایوب را مایه تذکر و توجه پرستش گران می داند؛ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَىٰ لِلْعَابِدِينَ
و گاهی مایه تذکر اولوالالباب؛ وَوَهَبْنَا لَهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَذِكْرَىٰ لِأُولِي الْأَلْبَابِ (43ص)
توجه : تفاوت این دو آیه در بیان اوصاف متذکران است.
منابع و مآخذ: تفاسیر وزین تسنیم، المیزان، مجمع البیان، نمونه و نور
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه