تفسیر سوره مبارکه نور
مدرس: استاد آل مرتضی
تاریخ: 1403/12/18 مصادف با هفتم ماه مبارک رمضان 1446
موضوعات آیات 51 و 52
مروری بر آیات گذشته سوره نور
برکات سوره نور و اسرار آن
دعا و تقرب به خدا
دعا برای رشد
مقایسه مومنان با منافقان
جامع ترین آیه در مورد مؤمنان
جلسه تفسیر در هفتمین روز از ماه مبارک رمضان مصادف با ۱۸ اسفند ۱۴۰۳ در مؤسسه نورالیقین شعبه مرکزی تشکیل شد.
استاد محترم حسینی آل مرتضی به موضوع اصلی مباحث جلسات تفسیر در دو سال گذشته حول محور سبلالسلام و حرکت جوهری و استکمالی اشاره کردند و فرمودند این حرکت باید به صراط مستقیم ختم شود و بع صراط مستقیم نمیتوان وارد شد مگر اینکه کسی از لحاظ سمعی، بصری و عقلی به رشد کافی رسیده باشد.
ایشان فرمودند موضوع ماه رمضان امسال بر اساس آیه ۱۸ سوره حشر رشد است:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلتَنظُر نَفسٌ ما قَدَّمَت لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما تَعمَلونَ
در ضمن ایشان با استناد به آیه ۱۰ سوره کهف
(إِذ أَوَى الفِتيَةُ إِلَى الكَهفِ فَقالوا رَبَّنا آتِنا مِن لَدُنكَ رَحمَةً وَهَيِّئ لَنا مِن أَمرِنا رَشَدًا) فرمود:
مؤمنان واقعی در دعا ابتدا رشد و تعالی را از خداوند درخواست میکنند؛ چرا که یک مؤمن هرگز نباید ضعیف باشد، باید از هر لحاظ قوی باشد و کمالات او نقصی نداشته باشد.
یکی از وظایف مؤمن این است که دستاوردهای علمی و عملی خود را بررسی کند و ببیند از سال گذشته تا کنون چقدر پیشرفت داشته و از لحاظ علمی و عملی جرأت، شجاعت و قدرت بیان او چقدر ارتقا یافته و در اعمال، رفتار و گفتار او هویدا شده و چقدر آیندهنگری داشته است.
از نشانههای رشد در هر شخصیتی آیندهنگری، جاذبه، طوع و رغبت در انجام اعمال را میتوان نام برد.
آیندهنگری
اولین قدم در دوراندیشی و آیندهنگری مطالعه در تاریخ گذشتگان، تاریخ اسلام، انبیا و اولیا الهی و کتب تاریخی درباره اقوام، اشخاص و گذشتگان است، درباره علل حوادث، شکستها و پیروزیهای آنها و علل رشد و پیشرفت آنها، باید افق دید وسیع باشد و حداقل باید برای ده سال آینده هدفی را در ذهن خود ترسیم کرده باشد.
هدف از حرکت علمی و عملی، رشد و ارتقاء فکری خود و دیگران باشد و تنها رشد کمی و کیفی مد نظر نباشد.
خداباوری در زندگی نقشی مهم در رسیدن به رشد و کمال انسان دارد. اگر انسان معتقد باشد که خداوند از رگ گردن به او نزدیکتر است و به صفات خدا، علم، قدرت و احاطه علمی او معتقد باشد، رشد میکند.
قلب و عقل قدرتمند از اعتماد به خدا و باور به او ناشی است.
ثبت و ضبط آموزههای علمی و مرور آنها هم یکی از مراحل آیندهنگری است تا آموختهها از یاد نرود.
وقتی یاد بگیریم که چگونه در عالم تکوین انوار الهی را دریافت و آنها را در وجود خویش نهادینه کنیم، به مرحله رشد رسیدهایم.
دعا برای تقرب به خداوند ابزار رسیدن به رشد کمال است و یکی از ابعاد آیندهنگری و رشد است.
« وإِذا سَأَلَكَ عِبادي عَنّي فَإِنّي قَريبٌ ۖ أُجيبُ دَعوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ ۖ فَليَستَجيبوا لي وَليُؤمِنوا بي لَعَلَّهُم يَرشُدونَ
جاذبه
یکی از معارف الهی این است که بدانیم خداوند متعال چگونه خلق خویش را جذب میکند. دیگران را باید خداگونه جذب کرد، (تخلقوا باخلاق الله) باید در کنار جاذبه دافعه هم داشته باشیم؛ زیرا عدهای منافق، مرایی و جاهل یا حسود هستند که همواره میخواهند به انسان آسیب بزنند پس در کنار جاذبه باید دافعه هم باشد و بدانیم در مواقع مختلف چه برخوردی مناسب است.
طوع
مؤمنان همواره با طوع و رغبت میشنوند و اطاعت میکنند و میگویند سمعا و طاعتا؛
انسانهایی هم هستند که گاهی آه و ناله میکنند ولی در صحنه حضور دارند و عقبنشینی نمیکنند و با کمال رغبت اهل اطاعت و عمل هستند.
کلمه طوع در دعای سلامتی امام زمان علیهالسلام بیانگر این است که مردم باید با همه رغبت، شوق و اشتیاق طالب ظهور امام خویش باشند، با قول، عمل، جهاد علمی و عملی، با گریه، تضرع و دعا یا تشویق دیگران برای زمینهسازی ظهور حرکت بزرگ انجام دهند، همه اقشار جامعه باید سهمی در این حرکت بزرگ داشته باشند.
باید یک منتظر حقیقی و واقعی بود. اگر این رغبت حاصل شود، آنها همیشه در صحنه حضور خواهند داشت و این عشق و علاقه باید طوری باشد که عاشق، معشوق خود را با همه وجود، عشق و رغبت طلب کند.
امام زمان پدر امت است؛ برای دیدار ایشان باید اهل ایثار و جهاد باشیم، از راحتطلبی دوری کنیم، قبل از آن لازم است به خودسازی و جامعهسازی بپردازیم.
با توجه به آیه ۱۸ حشر(… اتَّقُوا اللَّهَ… ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ…) انسان باید برای آینده خویش دو نوع تقوا داشته باشد؛ یک بداند که خداوند ناظر اعمال انسان است پس مواظب باشد چه چیزی پیش میفرستد، یعنی مواظب اعمالی خویش باشد تا با حقیقت همراه باشد و دوم اینکه از هدایت تکوینی مواظبت کند تا خداوند هدایت تشریعی را نصیبش کند.
در ادامه مباحث، استاد محترم برکات سوره نور را متذکر شدند و فرمودند آیه نور در این سوره از آیات مهم است و یکی از غرر آیات شمرده میشود که دارای نکات مهم و دارای اسرار است.
ایشان یادآور شدند که یکی دیگر از نامهای سوره نور عفت و پاکدامنی است؛ خداوند هر چیزی را که به پاکدامنی جامعه ضربه وارد کند، مجازات سختی را در نظر گرفته است؛ از شلاق تا سنگسار کردن زانیان یا کسانی که به زنا اتهام میزنند و میخواهند دامن زنان عفیف را آلوده کنند، به شدت برخورد میکند.
امیرمؤمنان علیهالسلام در این زمینه فرمود هنگام مجازات زانی حتی یک نفر هم نباید دلسوزی کند.
اگر جامعه به عفت نیاز دارد، مؤمن نیز به انوار الهی نیاز دارد و کسی انوار و هدایت الهی نصیبش میشود که از همه علم، قدرت و استعداد خود برای خدمت به دین و مردم بدون کوچکترین اعتراضی استفاده کند. خداوند متعال از بین بندگان خویش گزینش میکند( یهدی من یشاء) و نور هدایت را نصیبشان میکند؛ نور علم، نور اعتقاد، نور اخلاق و نور احکام الهی
«الله اعلم حیث یجعل رسالته»
مؤمن حقیقی تنها بر اساس رضایت خدا قدم برمیدارد و وجودش را با انوار الهی مزین میکند؛ مثل نور علم، نور طبیعت و شریعت، نور اخلاق، نور حکمت، نور نماز و روزه.
در کنار انواع انوار الهی ظلمات نیز است که میخواهد این نور را از بین ببرد و حقیقت را در وجود مؤمن پنهان کند. اگر نور وجود مؤمن قوی باشد، ظلمتها را یکی پس از دیگری در وجود خویش هضم میکند و این ظلمتها در وجود او مؤثر واقع نمیشود، مانند دریا که همه ناپاکیها و ناخالصیها را در وجودش حل و هضم میکند.
استاد محترم در ادامه به شرح و تفسیر آیه ۴۸ تا ۵۲ سوره نور پرداخت و در مقایسه آیات ۴۸ و ۵۱ فرمود :
هرگاه ایمان در وجود فردی مستقر شود، در برابر حکم خداوند هیچ حرج و ناراحتی اظهار نمیکند و برای رضای خدا حرکت میکند و روز به روز قویتر میشود.
تفاوت میان سخنان مؤمنان و منافقان در این است که مؤمنان کلام خدا را میشنوند و اطاعت میکنند و در برابر آن تسلیم هستند؛ «سمعنا و اطعنا» «و یسلموا تسلیما»
ولی منافقان حکم خدا را میشنوند، اگر به نفعشان بود میپذیرند و اطاعت میکنند ولی اگر به ضرر آنها بود اعراض میکنند؛
«وَإِذا دُعوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسولِهِ لِيَحكُمَ بَينَهُم إِذا فَريقٌ مِنهُم مُعرِضونَ» ( ۴۸ نور)
برای کسب عزت و احترام در ظاهر با مردم اظهار دوستی میکنند ولی در حقیقت در خلوت از آنها نفرت دارند و با کوچکترین ناراحتی عکسالعمل نشان میدهند و راه خود را جدا میکنند.
حکمیت از آن خدا و رسول خداست؛ اگر بین مؤمنان اختلاف باشد، در برابر حکم خدا هیچگاه نفرت و نارضایتی اظهار نمیکنند و اگر حکمی بر خلاف میل آنها بود، میپذیرند؛ چون حکم خداست، اعتراض نمیکنند.
مؤمنان اعمالشان با تقوا و خشیت همراه است؛ یعنی درباره اعمال گذشته خود مواظبت میکنند و عمل آنها با خوف و رجاء همراه و باطن و ظاهر اعمالشان با خشوع و خضوع تؤام است؛
«وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسولَهُ وَ يَخشَ اللَّهَ وَ يَتَّقهِ فَأُولٰئِكَ هُمُ الفائِزونَ» (۵۱ نور)
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه