سوره بقره / آیه 180

موضوع: حکم وصیت بر ماترک

انجام وصیت چه حکمی دارد؟

لسان اين آيه، لسان وجوب است نه استحباب، چون در قرآن كريم هر جا فرموده : فلان امر بر فلان قوم نوشته شده، معنايش اين است كه اين حكم يا سرنوشت، قطعى و لازم شده است، مؤيد آن ، جمله آخر آيه است كه مي‌فرمايد: «حقا» چون كلمه حق، نيز مانند كتابت اقتضاى معناى لزوم را دارد.

لكن از آنجا كه همين كلمه را مقيد به «متقين» كرده دلالت بر وجوب را سست مى‌كند، براى اينكه اگر وصيت تكليفى واجب بود، مناسب‌تر آن بود كه بفرمايد: «حقا على المومنين»، و چون فرموده : «على المتقين» مي‌فهميم اين تكليف امرى است كه تنها تقوى باعث رعايت آن مي‌شود و در نتيجه براى عموم مؤمنين واجب نيست، بلكه آنهائى كه متقى هستند برعايت آن اهتمام مي ورزند.

و به هر حال بعضى از مفسرين گفته‌اند: اين آيه بوسيله آيات ارث (كه تكليف مال ميت را معين كرده، چه وصيت كرده باشد و چه نكرده باشد)، نسخ شده و به فرضى كه اين سخن درست باشد، وجوبش نسخ شده نه استحباب، و اصل محبوبيتش، و شايد تقييد كلمه حق به كلمه (متقين) هم براى افاده همين غرض باشد.[1]

آثار و برکاتی که وصیت دارد :

۱)وصیت، نشانه دقت و اهل حساب بودن است

۲)وصیت، نشانه احترام به حقوق دیگران است

۳)وصیت، توصیه به انجام امور خیری است که از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح پس از مرگ است.

۴) وصیت راهی برای پر کردن خلاءهای اقتصادی و تعدیل ثروت است.[2]

---

[1]. تفسیر المیزان، ج۱، ص۶۶۷.

[2]. تفسیرنور، ج ۱،ص۲۷۴.

مؤسسه نورالیقین

مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی