وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
از هر جا [برای سفر یا کار دیگر] بیرون شدی، رویت را [در حال اقامه نماز] به سوی مسجد الحرام بگردان. بدون تردید این فرمان از نزد پروردگارت درست وحق است و خدا از آنچه انجام می دهید، بی خبر نیست.
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع: تاکید بر تغییر قبله
سوال. چرا خداوند متعال مکررا موضوع تغییر قبله را به پیامبر متذکر می شود؟
وَ مِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ …- اى پیغمبر از هر نقطهاى که خارج گردیدى و به هر سوى روى آوردى «فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ …»
– روى به طرف مسجدالحرام بیاور این موضوع با اینکه در آیه 144 ذکر گردید در این آیه نیز تذکر داده شده، لذا در علّت تکرار آن چند وجه گفته شده است:
1- چون مدتى بیت‌المقدس قبله مسلمانان بود و به آن عادت کرده بودند لذا نسخ آن احتیاج به تأکید و تکرار داشت تا مردم به طور یقین از حالت اوّلى صرفنظر کنند و «کعبه» را مورد توجّه و استقبال خود قرار بدهند از این جهت این حکم که ناسخ قبله اول است تکرار گردیده است.
2- تذکّر این موضوع در این آیه مقدمهاى براى ذکر مطلبى است که بعداً تذکر می‌دهد و می‌گوید: وَ إِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ … در این صورت تکرار این موضوع مانند آن است که «اسمى» را بطور مکرر ذکر کنیم تا به منظور فوائدى که در نظر است خبرهایى از آن بدهیم مثل اینکه بگوئیم: زید کریم زید عالم زید فاضل و این، نوع تکرار که داراى فوائدى است اصلا مورد ایراد قرار نمی‌گیرد.[1]
3- این تکرار و تأکیدها در حقیقت تکرار محض نیست، بلکه دستورات تازه‌اى نیز به همراه دارد، از جمله این که در آیات گذشته تکلیف مسلمانان در ارتباط با مسأله قبله، نسبت به شهرى که در آن زندگى مى‌کردند مشخص شده بود حَیْثُ ما کُنْتُم، اما در این آیه و آیه بعد، حکم نمازگزاران را به هنگام مسافرت در هر نقطه و هر دیار روشن مى‌سازد «وَ مِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ».[2]
[1]. مجمع البیان
[2]. نمونه ج۱، صص۵۷۸و ۵۷۹
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه