تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ
آن جماعت را روزگار به سر آمد دستاورد آنان براى آنان و دستاورد شما براى شماست و از آنچه آنان میکرده اند شما بازخواست نخواهيد شد
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع:نحوه ارتباط عمل با عامل
انتساب به مکارم و کمالات نیاکان چه تاثیری در سرنوشت انسان دارد؟
اهل كتاب به ويژه يهود، افزون بر اينكه انتساب خويش به تبار ابراهيم را افتخاري براي خود مي‌دانستند و بر اين اساس در دنيا خود را نژاد و قومي برتر مي‌پنداشتند اين توهّم را هم داشتند كه انتساب آنها سبب نجاتشان در آخرت نيز مي‌شود و اعمال نيك و مكارم و كمالات نياكانشان سبب بخشوده شدن آلودگي‌ها و گناهانشان مي‌گردد.
اين آيه پاسخي است براي چنين توهم ناروايي و پيامش اين است كه هر شخص يا امّتي در گرو كار خويش است و حاصل اعمال نيك و بد هر كس و هر جامعه‌اي متعلّق به خود اوست.
باتوجه به تناسب اين آيه و آيات قبل می‌توان گفت این آيه پاسخ دومي است از ادّعاي هر يك از يهود و نصارا كه حضرت ابراهيم و فرزندانش به ويژه يعقوب را هم‌كيش خود مي‌دانستند؛ يهود آنان را يهودي و نصارا آنها را نصراني معرّفي مي‌كردند و هر يك مدّعي بود كه دين وي مورد وصيت آن بزرگواران بوده است. خداوند سبحان در جواب اين ادّعا دو پاسخ را مطرح كرده و گويا اين چنين مي‌فرمايد:
اوّلاً: ابراهيم و فرزندانش مسلمان و اهل توحيد و تسليم بودند، نه يهودي يا نصراني، و وصيتشان نيز وصيت به توحيد و تسليم بوده است.
ثانياً: بر فرض چنين باشد چه نفعي به حال شما دارد؟! يهودي بودن يا نصراني بودن و اعمال نيك آن نياكان پاك، سبب نجات فرزندان نمي‌شود، چنان‌كه اعمال بد آنان نيز مسئوليتي براي فرزندان نمي‌آورد.
همان‌گونه كه در مسائل شخصي هيچ كس مسئول كردار ديگري نبوده و عهده‌دار كار ديگران نيست: »وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى»[1]
در مطالب جمعي نيز هيچ نوع و صنف و امتي عهده‌دار كار امت ديگر نيست: «تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ». بر اين اصل كلي و شعار قرآني به طور مكرر تأكيد شده كه هيچ فرد يا امتي به جرم و وزر فرد يا امت ديگر مؤاخذه نمي‌شود: «وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ».[2]
در حديثى رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: اى بنى هاشم، مبادا ساير مردم براى آخرت خود كار كنند، ولى شما به انساب خود دل خوش كنيد.
و در كتاب غررالحكم از حضرت على عليه‌السلام آمده است: «اَلشَّرَفُ بِالْهِمَمِ الْعالِيَةِ لا بِالرِّمَمِ الْبالِيَةِ؛ شرافت و بزرگى به همت هاى عالى و بلند است، نه به استخوان هاى پوسيده نياكان و گذشتگان»[3]
[1] . سوره فاطر آیه 18
[2] . برگرفته از تسنيم، جلد 7، صفحه 183 و 184
[3] . تفسیر نور، ذیل آیه
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه