استاد آل مرتضی در ایام شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها، در ابتدای درس، ضمن عرض سلام به حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، روش سلام دادن به حضرت زهرا علیها السلام را نیز بیان کردند و این ایام را محضر ولی عصر عجل الله تعالی فرجه و حضار و همه ی شیعیان تسلیت و تعزیت گفتند.
ایشان با اشاره به صلوات حضرت زهرا سلام الله علیها، بحث را با طرح سوال آغاز نمودند.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ
سِرّ الْمُسْتَوْدَعِ چیست؟
حضرت زهرا سلام الله علیها حلقه وصل نبوت و امامت و شمع الجمع هستند
که دو نور الهی را جمع می‌کنند.
چون یازده امام از ایشان از طریق نسل امام حسین علیه السلام به وجود آمده اند.
پس با توجه به این ویژگی حضرت زهرا سلام الله علیها شیعیان او نیز باید به دنبال اجتماع، اتحاد و ارتباط با یکدیگر باشند و به دور اهل بیت علیهم السلام جمع شده و دور آنها بگردند. پس چون اهل بیت علیهم السلام کار گروهی را دوست دارند ما نیز باید مانند آن ذوات مقدسه حلقه اتصال بین مردم باشیم و به صورت جمعی کار کنیم.
أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ
این همان آیه ایست که امام خمینی( رحمة الله علیه) سرلوحه ی کارخویش قرار دادند.
دقت کنیم که عبادت دو نوع است فردی و اجتماعی.
عبادت فردی آسان است، همچون نماز و روزه و زیارت… اما وقتی این عبادت اجتماعی می شود، سختی‌ها بروز می کند ولی نتیجه و اثری ماندگار دارد مانند زیارت اربعین که حرکتی است جمعی و عظیم.
چرا کار گروهی سخت است؟
زیرا افراد با سلیقه‌ها، اخلاق‌ها و افکارهای مختلف در کنار هم قرار خواهند گرفت و نظرات متفاوت خواهند بود و این امر، انجام کارها را سخت می‌کند و برای تحمل آن تقوا و روح بزرگ و نفس قوی لازم است و هیچ کس از عهده ی آن برنمی‌آید مگر کسی که به قول امام صادق علیه السلام، خدا قلبش را برای ایمان امتحان کرده باشد.
إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لاَ يَحْتَمِلُهُ إِلاَّ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ …
ارتقاء فرهنگی یا انجماد فرهنگی
ایشان در ادامه بحث به منظور تعلیم شاگردان خویش، نکاتی در مورد روش سخنرانی موفق اشاره نمودند و از شاگردان خویش خواستند که با مطالعه کردن در مباحث دینی، خود را به سلاح علم مسلح نمایند و از لحاظ اعتقادی به رشد برسانند و آنگاه با روشهای بدیع و جدید و جذاب به دعوت مردم به علوم دینی بپردازند.
در این باب به موضوع ارتقای فرهنگی در مقابل انجماد فرهنگی اشاره کردند.
ارتقای فرهنگی یعنی چه؟
ارائه ی مطالب و مباحث علمی، دینی، فرهنگی، اعتقادی…با روشهای جدید و به روز، با تغییرات نسبت به روشهای قبلی.
چگونه این امر محقق می شود؟
در هر امری نوآوری و تنوع باعث موفقیت در جذب افراد می‌شود، در امور فرهنگی باید از تکرار دوری کرد در این مسیر باید عقل را رشد داده و به دنبال ایده‌های بکر و نو باشیم.
مثلا سال‌های گذشته در روضه‌های خانگی فقط مداحی و عزاداری صورت می‌گرفت، اما الان سال‌هاست که در کنار مداحی، سخنرانی هم انجام می‌گیرد و این یک کاریست که جا افتاده است.
اما برای ارتقای آن، یک سخنران باید بتواند مسائل جدید و به روز را به مردم ارائه کند.
استاد برای وضوح مطلب، روش کار را توضیح دادند و مصداق‌های بارزی را ارائه کردند:
یک سخنران
۱. باید فکر خلّاق داشته باشد
۲. بسیار مطالعه کند
۳. بتواند آیات قرآن را با مسائل روز تطبیق دهد
۴.در هنگام ارائه مطالب، از نوآوری استفاده کند.
۵.در این مسیر از موضوعات قرآن استفاده کند.
۶. تفاسیر قرآن، کتاب‌های حدیث همچون میزان الحکمه را مطالعه نمایید.
۷. از صوت سخنرانی بزرگان و مطالعه ی شعر و داستان و حکایات بهره بگیرد.
و…
برای تکمیل مطالب، سخنرانان را به مطالعه کتاب اصول سخنرانی رهنمون شدند.
پس در ارتقای فرهنگی، کار تقلیدی ممنوع است زیرا باعث انجماد فرهنگی می شود.
استاد حسینی آل مرتضی ضمن آموزش عملی روش سخنرانی در کلاس تفسیر، موضوع اصول و مبنای حضرت زهرا سلام الله علیها را مطرح نمودند:
موضوع: اصول و مبنای حضرت زهرا سلام الله علیها چیست؟
اصول و مبنایی که حضرت زهرا سلام الله علیها در زندگی خویش داشتند همان اصولی است که به دخترشان حضرت زینب سلام الله علیها عقیله بنی هاشم آموزش دادند، همان اصولی که حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در زندگی پیاده می‌کردند.
۱.مبنای علمی
اولین مبنا از اصول ایشان، علم است که برایشان بسیار ارزشمند بود تا جایی که وقتی یک حدیث مکتوبی از پیامبر صلی الله علیه و آله در منزل ایشان گم شد بسیار ناراحت شدند و آنقدر جستجو کردند تا آن را بیابند.
یک سخنران باید بتواند این مبنای علمی را به خوبی برای مردم تبیین کند.
امروزه مبنای علمی خیلی از مومنین ضعیف است و اطلاعات کمی از علوم دینی و احادیث دارند به طوری که وقتی با شبهات مختلف مواجه می‌شوند، توانایی پاسخگویی به آنجا ندارند.
این جهل دینی باعث می‌شود که حتی علما و مراجع تقلید و مفسرین قرآن را نیز زیر سوال ببرند و با تفاسیر قرآن، احادیث دینی به صورت سلیقه‌ای برخورد کنند در حالی که هر یک از این علما سالیان سال در مکتب اهل بیت علیهم السلام درس خوانده‌اند و در کتب مختلف دینی غور و غوص نموده آمد.
یادگیری علم تفسیر، علم رجال، علم حدیث و سایر علوم دینی انسان را تقویت می‌نماید تا بتواند در برابر شبهات دینی پاسخگو باشد و پایه‌های ایمانش نلرزد.
۲. مبنای عفاف و حجاب
موضوع بسیار مهمی که نیاز جامعه امروز است و یک مادر باید بتواند این مبنا را به خوبی به دخترش منتقل سازد همانگونه که حضرت زهرا سلام الله علیها این مبنا را به دخترش زینب علیه السلام منتقل نمود.
کاری که مادران جامعه امروز باید انجام دهند تبیین حجاب فاطمیست همان عفافی که حضرت را وا می‌داشت حتی از نابینا رو بگیرد.
این مسأله به قدری مهم است که آیت الله مصباح یزدی می فرمایند: چادر حضرت زهرا سلام الله علیها از همه عالم و آدم و جهان و هرچه در آن است ارزش‌تر است.
باید در تبیین حجاب، به این سوالات جواب دهیم: چرا حجاب واجب است؟
معنا و تفسیر آیه ی… يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَ…چیست؟
پس باید آیات قرآن را به خوبی خواند و تفسیرش را یادگرفت و با مبانی حجاب به خوبی آشنا شد و از روشهای نو و خلاقانه استفاده کرد.
مثلاً با توجه به اینکه جوانان امروز به فضای مجازی و رسانه علاقمندند از روش تصویرسازی و ساخت کلیپ استفاده کنیم.
۳- مبنای اعتقادی
در واقع مبنای اعتقادی همه اهل بیت علیهم‌السلام بر یک پایه بود.
پایه بر اعتقادی باید بر عقل و نقل باشد.
نمونه ی از مبنای اعتقادی اهل بیت علیهم السلام عبارتند از:
خداوند مالک و خالق است.
وَلِلَّهِ مُلكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرۡضِۗ
خداوند علیم است.
هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
خداوند به انسان نزدیک است.
وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ
خداوند احاطه علمی بر انسان دارد.
وَٱللَّهُ مِن وَرَآئِهِم مُّحِيطُۢ
ایشان در اینجای بحث، پرانتزی باز نمودند و ادامه دادند که در مسئله سخنرانی و تدریس فقط تعلیم کافی نیست بلکه باید قبل از تعلیم به فکر تربیت شاگردان و افراد جامعه باشیم.
۴. مبنای تعاون
در انجام اعمال صالح با یکدیگر تعاون و همکاری داشته باشیم و برای انجام کارهای بزرگ با هم جمع شویم تا بتوانیم موفق شویم.
وَتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوىٰ ۖ وَلا تَعاوَنوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ
۵. مبنای ایثار فداکاری و انفاق
انفاق و ایثار را باید از حضرت زهرا سلام الله علیها و خاندان وحی بیاموزیم.
به این موضوع در سوره انسان پرداخته شده است.
انسانی که مبنای ایثار او ایثار فاطمی است دیگر نمی‌پرسد که تا چه اندازه ایثار و انفاق کنیم؟
…وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ …
اهل بیت علیهم السلام می‌فرمایند هر روز انفاق کنید و هرچه بیشتر بهتر!
انفاق باید مستمر و همیشگی باشد تا انسان را به کمالات عالیه برساند.
استاد حسینی آل مرتضی در ادامه، تفسیر آیات سوره مومنون را بیان کردند.
آیات ۶۸ الی ۷۴ مومنون
در تعقیب آیات گذشته، که سخن از اعراض و استکبار کفار در برابر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بود در این آیات، بحث از بهانه‌هاییست که ممکن است آنها برای خود در این زمینه بتراشند و خداوند ضمن بیان علل واقعی اعراض آنها، پاسخ دندان شکن به آنها می دهد.
آیه ۶۸ مومنون
أَفَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جَاءَهُمْ مَا لَمْ يَأْتِ آبَاءَهُمُ الْأَوَّلِينَ
آیا در این سخن (خدا و قرآن بزرگ) فکر و اندیشه نمی‌کنند (تا حقانیت آن را درک کنند) یا آنکه کتاب و رسول تنها بر اینان آمده و بر پدران پیشین آنها نیامده؟
علل و بهانه‌های اعراض منکران
در این آیه خداوند نخستین عامل بدبختی آنها را مطرح می‌کند که
همان تعطیلی اندیشه و تفکر در محتوای دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله است.
این مشکلی است که جامعه امروز و به خصوص جوانان درگیر آن هستند و در مورد دین سطحی فکر می کنند.
مثلا وقتی تفسیر آیه ی از عالمی را می خوانند و بدون توجه به اصول تفسیر آیه و.. آن را کنار می‌گذارند یا احادیث را به بهانه ی ضعف سند و… نمی پذیرند.
در حالی که راه چاره رجوع به علمای دین است، علمایی که در این زمینه تلاش کرده‌اند و از نظر علمی و اعتقادی و عبادی و عملی در درجه بالا هستند.
سپس در دومین مرحله می‌گوید: اگر توحید و معاد دعوت به نیکی‌ها، تنها از ناحیه تو بود ممکن بود بهانه کنند که این‌ها سخنان نوظهوری است که ما نمی‌توانیم زیر بار آنها برویم.
اما پاسخ می‌دهد با توجه به اینکه محتوای دعوت پیامبر از نظر اصول همان محتوای دعوت همه پیامبران است این بهانه جویی‌ها بی‌معنی است.
آیه ۶۹ مومنون
أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ
يا اين كه پيامبرشان را نشناختند (و از سوابق او آگاه نيستند) پس براى همين او را انكار مى‌كنند؟
در مرحله سوم می‌گوید اگر این دعوت از ناحیه شخص مرموزی صورت گرفته بود ممکن بود بگویند: سخنانش حق است اما خودش ناشناخته است نمی‌توان به ظاهر سخنانش فریب خورد.
در حالی که این منکران سابقه ی، تو را به خوبی می‌دانند و در گذشته تو را محمد امین می‌خواندند و به عقل و دانش و امانت تو معترف بودند، پدر مادر و قبیله‌ات را به خوبی می‌شناسند، پس جایی برای این گونه بهانه جویی‌ها نیست.
آیه ۷۰ مومنون
أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ وَ أَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ
يا مى‌گويند: او جنون دارد؟ (چنين نيست) بلكه او حقّ را براى آنان آورده امّا بيشترشان از پذيرش حقّ كراهت دارند.
در چهارمین مرحله می‌گوید این شخصی که و را به خوبی می‌شناسیم، مرموز نیست اما به عقل و فکر او ایمان نداریم، چه بسا که این سخنان او از روی جنون باشد چون با افکار عمومی محیط هماهنگ نیست و این ناهماهنگی را دلیل بر جنون پیامبر می‌دانستند، قرآن بلافاصله برای نفی این بهانه جویی‌ها می‌گوید:
پیامبر برای آنان حق آورده است و سخنانش گواه بر این حقیقت است ولی عیب کار آنها اینجاست که آنها از حق کراهت داشتند.
آیه۷۲
أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجًا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيْرٌ ۖ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ
مگر تو از این امت خرج و مزد رسالت می‌خواهی؟ (هرگز!) مزدی که خدا به تو دهد (از هر چیز) بهتر است، که خدا بهترین روزی دهنده است.
در پنجمین و آخرین مرحله ی‌گوید: بدون شک اگر یک رهبر معنوی و روحانی در مقابل دعوتش از مردم تقاضای پاداش و اجر مادی کند علاوه بر اینکه بهانه‌ای به دست بهانه جویان می‌دهد که به خاطر نداشتن امکانات مالی از او دور شوند، وی را متهم می‌سازند که دعوت به سوی حق را دکانی برای جلب منافع مادی خود قرار داده ولی پاسخ می‌دهد که این بشر چیزی جز روزی‌هایی که خداوند قادر به او داده ندارد.
استاد دوباره روش سخنرانی فاطمیه و منتقل شدن از آیات قرآن به موضوع سخنرانی را به طور عملی تبیین نمودند و بیان داشتند برای دفاع از مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها و مسأله غصب خلافت نیازی به ناسزاگویی و سخنان عوامانه نیست، بلکه باید با علم و با بیان شیوا و رسا و بهره گرفتن از منابع و متون دینی، حق را بیان نمود.
در این مسیر می‌توان از خطبه شقشقیه که سرشار از آه و ناله امیرالمومنین علی علیه السلام در مورد غصب خلافت است استفاده نمود.
در میان آیات مطرح شده ، بهترین آیه‌ای که می‌توان از آن به موضوع فاطمیه منتقل شد آیه ۷۰ می‌باشد که موضوع آن حق گریزی مردم است.
دقت کنیم، قرآن و کلام اهل بیت علیهم السلام حق و حکیمانه است، منتها چون با تمایلات هوس آلود مردم هماهنگ نیست آن را نفی می‌کنند.
والحمدالله رب العالمین
بدون دیدگاه