تفسیر سوره حج
مدرس: استاد آل مرتضی
تاریخ: ۱۴۰۳/۰۶/۰۳ مصادف با ۱۹ صفر ۱۴۴۶ – قسمت اول
موضوع: اربعین
استاد آل مرتضی ضمن تسلیت و تعزیت محصر صاحب الامر (عج) و مقام معظم رهبری دام ظله و قرآن پژوهان گرامی، درس تفسیر را با طرح سوالی کلیدی به ترتیب ذیل آغاز نمودند:
❓اربعین چیست؟
و برای وضوح مطلب سوالات مرتبط را چنین مطرح نمودند:
❓ اعتبار اربعین در چیست؟
❓ تفاوت اربعین و عاشورا در کجاست؟
اربعین فرقان است، فرقان حق از باطل.
عاشورا مظلومیت و محرومیت است.
دشمنان خواستند که این واقعه عظیم را پنهان کنند.
آنها اینطور جلوه داده بودند که امام حسین علیه السلام و کاروان اسراء افرادی هستند که بر علیه خلیفه مومنین، یزید لعنه الله علیه خروج کرده‌اند.
مردم شام در هنگام ورود کاروان اسراء به این شهر با رقص و هلهله و زینت و شادی به دیدار اسراء آمدند، آنها این روز را عید می‌دانستند.
اما روشنگر های حضرت زینب سلام الله علیها و امام زین العابدین علیه السلام در کوفه، بازار کوفه ، بازار شام، مجلس ابن زیاد، در مسیر شام به مدینه و ایام اسارت باعث شد که در هنگام خروج این کاروان از شام، مردم با گریه و پشیمانی و ندامت این کاروان را بدرقه کنند، این روشنگری باعث شده بود که مردم منقلب شوند.
❗️درس عبرت
پس وقتی مصیبتی حادثه‌ای بر ملتی وارد می‌شود فقط نباید چون مصیبت زده‌ها نشست و گریست بلکه باید روشنگری و تبیین نمود همان که رهبر عزیزمان از آن با عنوان «جهاد تبیین» یاد کردند.
اوج محرومیت و مظلومیت در روز عاشورا آغاز شد و در روز اربعین در اثر تبیین خاندان اهل بیت علیهم السلام مردم حقیقت را فهمیدند و منقلب شدند و فرقان حق از باطل صورت گرفت.
❓ آیا اربعین روز ورود حضرت زینب سلام الله علیها و اسراء اهل بیت علیهم السلام به کربلاست؟
کتاب‌های زیادی روز اربعین را ورود اسراء به کربلا می‌دانند و کتاب‌های بعدی به تبعیت از آنها این مطلب را عنوان کرده‌اند. اما علمای بزرگ اسلام همچون علامه مفید، علامه طوسی در قرن چهارم و پنجم فرمودند که اصلاً حضرت زینب سلام الله علیها در اربعین به کربلا برنگشته است بلکه یکی از دو احتمال زیر را مطرح کرده اند:
۱. روز اربعین، حرکت کاروان اسراء به سمت مدینه بوده است.
۲. روز اربعین، کاروان اسراء به مدینه رسیدند.
❗️البته نظر مخالف جدی هم با آن وجود دارد که دلایل مختلفی را هم عنوان کرده است اما نتوانسته با قطعیت ورود اسراء به کربلا در اربعین را اثبات کند.
تذکر: سید ابن طاووس عالم بزرگ شیعه، در کتاب لهوف خود به مسئله ورود حضرت زینب سلام الله علیها، در روز اربعین به کربلا اشاره کرده است.
در توضیح این مطلب گفته می‌شود که این عالم بزرگ این کتاب را در سن جوانی خود نوشته‌اند، حاوی مطالب بسیار مهم و پرفایده‌ای است اما مفید برای روضه‌خوانی است نه به عنوان یک سند تاریخی.
زیرا ممکن است با توجه به سن پایین نویسنده در هنگام نگارش کتاب از احادیث ضعیف استفاده شده باشد.
آنچه مسلم است حضور جابر بن عبدالله انصاری در اولین اربعین در سرزمین کربلاست.
مدرس: استاد آل مرتضی
تاریخ: ۱۴۰۳/۰۶/۰۳ مصادف با ۱۹ صفر ۱۴۴۶ – قسمت دوم
موضوع:
ارتباط آیات آخر سوره حج با آیات اول سوره مؤمنون و اربعین
پنج لطف الهی
معنی فلاح و رستگاری
فلاح در دنیا و آخرت
❓عدد اربعین در آیات و روایات
ووَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِینَ لَیْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً… ۱۴۲/ اعراف
…حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً… ۱۴۶/احقاف
رسول اکرم صلی الله علیه و آله:
«من أخلَصَ لِلّهِ أربَعينَ صَباحا ظَهَرَت يَنابيعُ الحِكمَةِ مِن قَلبِهِ عَلى لِسانِهِ.؛ هر كس چهل روز خود را براى خدا خالص كند چشمه هاى حكمت از قلب وى بر زبانش جارى مى شود.
❓اعتبار اربعین از کجاست؟
۱. زیارت قبر اباعبدالله الحسین علیه السلام در روز اربعین توسط جابر بن عبدالله انصاری
نشان می‌دهد که شیعه باید در این روز قبر امام حسین علیه السلام را زیارت کند.
۲. امام صادق علیه السلام زیارتنامه اربعین را به صفّوان جمّال فرمودند.
۳. احادیث زیادی از امام صادق علیه السلام، امام باقر علیه السلام و بقیه امامان در خصوص فضیلت زیارت اربعین رسیده است به خصوص حدیث امام حسن عسکری علیه السلام در فضیلت زیارت اربعین که یکی از پنج نشانه ی مومن واقعی را زیارت اربعین می داند.
۴. مضامین بلند و ارزشمند مطرح شده در زیارتنامه اربعین توسط امام صادق علیه السلام.
۵. روشن شدن اولین و مهم‌ترین هدف امام حسین علیه السلام در متن زیارتنامه اربعین که آن نجات از گمراهی و ضلالت است.
لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ
❓ زمان قرائت زیارتنامه ؟
بهترین زمان آن، قبل از ظهر، در زمان چاشتگاه « ضحی» می باشد.
❓چرا زیارت اربعین فقط برای امام حسین علیه السلام نقل و سفارش شده است؟
با آنکه انبیای بزرگ الهی، امامان معصوم علیهم السلام همگی در مسیر دین سختی و درد کشیدند، زیارت اربعین ندارند
حتی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم با آن مقامشان، برایشان زیارت اربعین سفارش نشده است، دلیل این امر مصیبت سخت و سنگینی است که همگی در یک روز بر امام حسین علیه السلام وارد شدند.
لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِيَّةُ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتِ الْمُصيبَةُ بِكَ عَلَيْنا وَعَلى جَميعِ اهْلِ الْإِسْلامِ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتْ مُصيبَتُكَ فِى السَّمواتِ، عَلى جَميعِ اهْلِ السَّمواتِ
استاد آل مرتضی با بیان این مطالب سازنده در مورد اربعین از این فرصت استفاده نمودند و تذکر همیشگی خویش را بیان داشتند و شاگردان خویش را به فراگیری معارف دین، تاریخ اسلام و تلاش و جهاد علمی دعوت کردند.
ایشان آیات پایانی سوره حج و ابتدایی سوره مومنون را مبنا قرار داده و به موضوع جهاد در راه دین تاکید نمودند.
وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ…
هر کس از زندگی خود حرکتی انجام می‌دهد اما حرکت باید ماندگار و با برکت باشد.
حرکتی مفید است که حتی بعد از مرگ شخص، سالیان سال باقی بماند مانند حرکت امام خمینی رحمة الله علیه که این انقلاب را بنا نهاده‌اند.
مصداق واقعی کسی که حق جهاد را به جا آورد امام حسین علیه السلام هستند که قیام تاریخی و حماسی عاشورا را آفریدند که تا قیامت این حرکت با برکت جاودانه است و مردم از آن بهره می برند.
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه