6- غذاهای لمسی و جذبی
غذای جذبی از طریق پوست مصرف می‌شود. غذای جذبی دو مزیت نسبت به غذای خوردنی و آشامیدنی دارد:
- اثر غذای جذبی خیلی سریع‌تر و راحت‌تر از غذای بلعیدنی می‌باشد.
- غذای جذبی را می‌توان تنها در موضع یک اندام خاص مصرف کرد؛ اما غذای خوردنی و آشامیدنی، روی سایر اندام‌های بدن هم اثر می‌گذارد.
مثال: گاهی اوقات در فردی مشاهده می‌شود که کل اندام‌ها گرم هستند، ولی یک عضو کامل سرد می‌شود و در آن بیماری سرد ایجاد می‌شود، مانند پادردی که از رطوبت به وجود آمده است، در اینجا برای درمان فقط با غذاها و داروهای گرم نمی‌توانیم بیمار را درمان کنیم و حتماً می‌بایست از درمان موضعی استفاده کرد و به کمک روغن‌های گرم مانند روغن بادام تلخ و روغن سیاهدانه به صورت موضعی درمان را انجام داد.
از انواع غذاهای جذبی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از انواع روغن‌های گرم، مانند روغن کنجد در موضعی که درد می‌کند (مانند درد مفاصل) و موضعی که سرد شده است (مانند سرد شدن معده).
- بستن موضعی از بدن با شال پشمی، مانند بستن کمر.
- استفاده از تشک و زیرانداز مناسب، مانند پشم و پنبه.
نکته: در زمان خواب بدن از بیرون سرد می‌شود؛ حتماً باید از روانداز و زیر انداز مناسب استفاده کرد. در قدیم تشک‌ها همواره با توجه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف انتخاب می‌شدند؛ ولی متأسفانه امروزه باب شده است که از تشک‌های خوشخواب در همه مناطق استفاده شود که عامل مهمی در انتقال سرما به بدن محسوب می‌شوند. این تشک‌های خوشخواب سرد هستند و اگر در معرض کولر نیز قرار گرفته باشند، در شخصی که بیماری سرد مانند کمردرد داشته باشد، موجب تشدید بیماری می‌شود.
- لباس‌ها نیز دارای مزاج هستند و بخش مهمی در غذاهای جذبی محسوب می شوند. پشم، پر، ابریشم دارای طبع گرم هستند. پنبه، ابر و مواد پلاستیکی دارای طبع سرد هستند. در مناطق گرمسیری می‌بایست از لباس‌های پنبه‌ای و نخی استفاده کرد. در مناطق سردسیری از لباس‌ها و زیراندازهای پشمی و در مناطق مرطوب از نمد (به عنوان زیرانداز) استفاده کرد.
- استفاده از نوره و حنا
- دست دادن، بوسیدن، در آغوش گرفتن
- ریزترین غذای جذبی انگشتر است. طلا گرمی تن را زیاد می‌کند و برای مزاج سرد مفید است. همچنین طبع سرد نقره نیز برای گرم مزاجان تأثیر دارد.
- آب درمانی نیز یک غذای لمسی به حساب می‌آید. امام صادق علیه السلام تن به آب زدن و شنا کردن را موجب نشاط و شادابی می‌داند.
- رنگ مو و سرمه نیز غذای جذبی‌اند. سرمه، خلط سرد منتشر در چشم را ذوب می‌کند و موجب افزایش بینایی می‌شود.
توجه: خداوند منافذی در بدن آفریده است که می‌توانند عمل جذب انجام دهند، از این رو یکی از درمان‌ها در طب قدیم، روغن مالی (غذای جذبی و لمسی) است که به یاری خداوند در جلسه آینده انواع روغنها و مزاج آنها بیان می شود.
آشنایی با مهم ترین روغن های مفید مصرفی:
روغنها یکی از اجزای مهم مواد غذایی و دارویی می‌باشد که برای تغذیه و تنمیه (رشد) انسان، با حفظ شرایط مصرف و قواعد علاج، می‌تواند یک راه‌کار غذایی و درمانی مهم و اثرگذار باشد.
در علم‌العلاج، می‌توان سبک «تدهین یا سنت روغن درمانی» را به عنوان کم‌عارضه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش درمانی دانست که متاسفانه امروزه یکی از نقاط کم‌رنگ درمانی محسوب می‌شود. با دقت و اطلاع کافی از خواص و منافع روغن‌های درمانی، می‌توان گام موثری در راستای سلامت بیشتر و هدفمند کردن نظام سلامت برداشت و به همه جوامع بشری، معرفی و تبیین کرد.
چند مورد از مهم ترین و بهترین روغنها را معرفی میکنیم:
روغن زیتون
این روغن به رنگ طلایی بوده، خواص طبی و ارزش غذایی فراوان دارد. ملین، سهل‌الهضم، کاهنده میزان کلسترول، برای بیماران قلبی که عروق آنان گرفته، دیابتی‌ها، بیماریهای دستگاه گوارش و قولنج روده بسیار مفید است. از نظر غذایی، هر گرم روغن زیتون 9 کالری انرژی تولید می‌کند. در صورتی که هر گرم پروتئین، فقط 4 گرم کالری تولید می‌کند. روغن زیتون نرم‌کننده پوست دست و صورت است و استفاده از آن در آشپزی باعث لذیذ شدن بیشتر غذاها می‌گردد. در امر ماساژ نیز چون روغنی با طبع ملایم است، می توان برای تمامی افراد استفاده کرد.
روغن کنجد
وطبیعت این روغن گرم است، روی پرزهای معده را می‌پوشاند از این رو جهت مبتلایان به زخم معده ارزش زیادی دارد. روغن کنجد برای جلای موی سر بسیر مفید بوده، چاق کننده بدن، لطیف کننده صدا، زیاد کننده استقامت بدن در برابر سموم جانوران گزنده است. همچنین مالیدن این روغن بر روی زخم سوختگی مفید است. در ضمن اثر ملین (مفید برای یبوست) داشته و در مصارف درمانی و خانگی پا به پای روغن زیتون می توان از آن بهره برد.
روغن بنفشه
برای درمان سردرد و بی‌خوابی، مالیدن روغن بنفشه بر پوست سر و پیشانی و ریختن چند قطره از آن در بینی مفید است. مالیدن این روغن بر سر مانع ریزش مو شده، موخوره و خشکی مو را برطرف می‌کند، برای نرم کردن مفاصل، رفع خارش، نگهداری ناخن، مالیدن روغن بنفشه بر پوست و روی ناخن بسیار مفید است. روغن بنفشه سرد و خواب‌آور بوده و برای خشکی بینی (ریختن داخل بینی) استفاده می‌شود. مالیدن روغن بنفشه بر سینه اطفال جهت درمان سرفه خشک آنها بی‌نهایت موثر است.
روغن گل سرخ
جهت درد اعضا و کوفتگی آن بسیار موثر است. این روغن از دیرباز در صنعت عطرسازی به کار می‌رود. از این روغن جهت سوختگی و محل گزش حشرات استفاده می‌شود.
روغن سیاهدانه
از سپیدی زودرس موها جلوگیری کرده و در سیاهی مو نقش موثری دارد، در رفع کرم‌های معده نافع است. همچنین جهت از بین بردن زگیل، ترک دست و پوست، درد مفاصل و تحلیل و ورم‌ها تاثیر به‌سزایی دارد.
روغن بابونه
ضماد روغن بابونه برای درد کمر و نقرس مفید است. چکاندن روغن بابونه شیرازی در بینی و مالیدن آن به پیشانی جهت رفع سردرد میگرنی و یک طرفه موثر بوده، ورم را فرو می‌‌نشاند و رخم‌های چرکی و آبکی را خشک می‌کند، ترک پوست که بر اثر سرما باشد با این روغن معالجه می‌شود. مالیدن این روغن بر ناحیه‌ای که درد می‌کند باعث تسکین فوری می‌شود.
روغن بادام شیرین
مصرف خوراکی آن، مقوی اعصاب، رفع بی‌خوابی، مفید برای سرفه خشک و صاف کردن صدا می‌باشد. مالیدن آن به پلک چشم باعث رفع خستگی و دید بهتر می‌شود. اگر مدتی مهره‌های پشت را ماساژ دهند. جهت پر پشت شدن ابرو و مژه‌ها استفاده می‌شود.
روغن بادام تلخ
روغنی با رنگ طلایی تقریبا روشن و بوی ضعیف تلخی. جهت رفع لکه و صاف شدن چین و چروک پوست. رفع خشکی و ترک دست و پا و برطرف کردن درد و صدای گوش نافع است. برای دردهای عضلانی که ناشی از اسپاسم (گرفتگی) است نیز بسیار مفید است.
7- غذاهای خوردنی و آشامیدنی
آثار پرخوری
در روایات متعددی آمده است که زمانی که هنوز اشتها به غذا داری، از غذا خوردن دست بکش؛ زیرا این برای معده و بدنت بهتر است.
روایت دیگری از امام صادق علیه السلام است که می‌فرماید: «اگر شکم پر شود، طغیان می‌کند».( احادیث پزشکی، ج2، ص49)
اگر شکم پر شود، اشکال و خلل در دستگاه‌های بدن ایجاد می‌کند، بنابراین
این دستگاه‌ها نمی‌توانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند.
پرخوری به چه معناست؟
معنای اول: اگر انسان اکنون غذا بخورد و نیم ساعت دیگر هم غذا بخورد، این خوردن روی سیری محسوب می‌شودکه پرخوری است(ریزه خواری که متأسفانه امروزه خیلی هم شایع است، همان خوردن روی سیری می باشد، چرا که هنوز معده خالی نشده چیز دیگری به آن افزود می شود).
معنای دوم: اگر انسان غذا بخورد و سیر شود؛ ولی باز هم به غذا خوردن ادامه دهد، این هم پرخوری محسوب می‌شود.
زیاد خوردن سبب می‌شود که معده پر شود و با پر شدن معده، به دستگاه‌های اطراف معده، مانند قلب که دقیقاً روی معده قرار گرفته است، فشار وارد می‌شود و این قلب را تضعیف می‌کند، رگ های قلب تنگ تر می شود، موجب انسداد رگ های قلب و بیماری های قلب می شود.
وقتی انسان پرخوری می‌کند و زیاد غذا می‌خورد، فعالیت و کار قلب افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا باید مرتب خون به معده پمپاژ کند تا معده بتواند غذا را هضم کند؛ بنابراین با افزایش فعالیت‌های قلب، خستگی مفرط پیدا می‌کند و تضعیف می‌شود.
زیاد خوردن، قلب را می‌میراند، زیرا با پرخوری، قلب فرصت پیدا نمی‌کند که به تقویت خودش بپردازد و تمام تلاشش به این سو معطوف می‌شود که خون به معده برساند. به بیان دیگر، قلب در صورتی به خودش می‌رسد که معده خالی باشد.
اگر امروزه بیماریهای قلب، عمل قلب باز و استفاده از فنر و امثال اینها شایع شده است، علت اصلی آن پرخوری است.
امروزه غذاهای متنوع رستوران‌ها، فست فودها، و اغذیه‌های پر چرب و خوشمزه، اشتهای انسان‌ها را تحریک می‌کند و آنها را مجبور می‌کند که پرخوری کنند؛ ولی نتیجه‌اش این شده است که افراد زیادی حتی در سنین پایین، به بیماریهای قلبی، دیابت، فشار خون، چربی خون و امثال اینها مبتلا شوند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: « شكم خود را از غذا سير نكنيد كه نور معرفت در دل هايتان خاموش ميشود. بحارالانوار، ج 70، ص 71
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «معده، خانه بیماری‌هاست».
امام علی علیه السلام: «کسی که غذایش زیاد شود، سلامتی‌اش کم‌تر می‌شود و مخارجش هم افزایش می‌یابد». ( احادیث پزشکی، ج2، ص91)
عزیزان، احادیث و روایاتی که در مورد آثار مخرب پرخوری یا همان خوردن روی سیری آمده است، خیلی فراوان است که در اینجا متأسفانه نمی توان به آنها اشاره کرد.
چرا معده، خانه درد است؟
در روایتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
«معده مرکز و خانه هر دردى است، و پرهیز و اجتناب (از غذاهاى نامناسب و زیاد خوری) اساس و راس هر داروى شفابخش است» (بحار الانوارار، ج 14و ارکان‌الاسلام،ص108).
وقتی معده انسان از غذا پر می‌شود، اعضای بدن تلاش می‌کنند که غذای معده را هضم کنند؛ مثلاً قلب خون را به سمت معده پمپاژ می‌کند تا معده بتواند کار هضم را انجام دهد، وقتی فعالیت قلب به سمت معده معطوف می‌شود، از فعالیت‌های خودش باز می‌ماند و نارسایی در قلب به وجود می‌آید.
وقتی بر اثر پرخوری، قلب دچار نارسایی شود، قلب نمی‌تواند وظایفش را در برابر اعضای دیگر بدن به خوبی انجام دهد؛ مثلاً وقتی مرتب فعالیتش به سمت معده معطوف باشد، نمی‌تواند خون را به مغز پمپاژ کند و این، سبب نارسایی در مغز می‌شود و به همین ترتیب، اعضای دیگر بدن هم آسیب می‌بینند و نتیجه‌اش این می‌شود که انسان بیمار شود.
چرا پرخوری، اسراف است؟
خداوند متعال در سوره أعراف، آیه 31 می فرماید:
«كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا؛ بخورید و بیاشامید؛ ولی اسراف نکنید».
زیاده‌روی در خوردن، علاوه بر اینکه سبب بیماری می‌شود، سبب اسراف و افزایش مخارج زندگی می‌شود.
کسی که زیاد می‌خورد، باید بیشتر کار کند، بیشتر برای خرید برود و بیشتر بپزد؛ بنابراین هم مخارجش زیاد می‌شود و هم کارش. از طرف دیگر، کسی که زیاد می‌خورد، زیاد بیمار می‌شود، و زیاد باید به طبیب مراجعه کند و دارو بخرد، بنابراین مخارجش افزایش می‌یابد و در حالت سوم،کسی که زیاد می‌خورد، چاق می‌شود، بدنش سنگین می‌شود، امکان تحرک و جابجایی برایش مشکل می‌شود؛ بنابراین او نیز مبتلا به مریضی چاقی می‌شود و مخارجش افزون می‌شود.
نکته مهمی که باید به آن توجه شود، این است که اگر غذا به اندازه باشد، بدن می‌تواند از آن استفاده کند؛ ولی اگر مقدار غذا بیش از اندازه باشد، بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند؛ زیرا وقتی غذا زیاد باشد، معده نمی‌تواند غذا را خوب هضم کند و غذایی که خوب هضم نشده باشد، بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند؛ بنابراین غذا جذب بدن نمی‌شود و بدون استفاده از معده و بدن دفع می‌شود.
اثر دیگر خوردن روی سیری این است که سبب تضعیف قلب می‌شود. تا آن جایی که فکر می‌کنی، قلب مرده است و هیچ کارایی ندارد. در روایتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
«با زیاد خوردن و زیاد نوشیدن، قلب‌ها را نمیرانید، زیرا قلب، مانند گیاه می‌میرد».(احادیث پزشکی، ج2، ص49)
بدون دیدگاه