تفسیر تخصصی آیه 64 – جلسه اول – در قالب تصویر
مدرس : استاد آل مرتضی
تاریخ: ۱۴۰۳/۰۲/۱۰ مصادف با ۲۰ شوال ۱۴۴۵
موضوعات :
دوره موضوعات قبل ( آیات ۶۲ الی ۶۴ )
آیه ۶۴: اطاعت بدون قید و شرط از پیامبران خدا
ارتباط آیه ۶۴ با آیات قبل
عقیده تنزیه الانبیاء
ابعاد عصمت پيامبران
آیه ۶۴ نساء
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا
در اولین جلسه تفسیر تخصصی در سال ۱۴۰۳ مورخ ۱۰ اردیبهشت، استاد حسینی آل مرتضی در بیان ارتباط آیه ۶۴ نساء با آیات قبل (۵۹ الی ۶۳) فرمودند: این آیات دارای سیاق واحدند و موضوع آنها حول محور اطاعت مطلق از پیامبر و عدم مراجعه به طاغوت است.
ایشان ضمن مرور این آیات افزودند:
در آیه ۵۹ نساء دستور به اطاعت بدون غیر شرط از رسول اکرم و الوالامر درتمامی حوزه های دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی و… داده شده است که بیانگر عصمت پیامبر و همچنین ائمه اطهار است؛ یاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ.
در آیه ۶۰ نساء خداوند متعال منافقین و عده‌اي از مسلمانان را که به تبع آنها به طاغوت مراجعه می کنند تا برای آنها داوری کنند سرزنش می کند؛ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ…﴿۶۰﴾
در آیه ۶۱ نساء به اعراض منافقین از رسول خدا اشاره کرده ومی فرماید آنها تظاهر به اطاعت از رسول خدا دارند ولی درواقع آنها نه تنها اطاعت نمی کنند بلکه دیگران را هم از این راه باز می دارند؛ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُودًا ﴿۶۱﴾
در آیه ۶۲ نساء می فرماید:
وقتی منافقین در نتیجه اعراض از پیامبر و حی الهی به مشکلات ومصیبتهایی دچار شدند در آن موقع برای توجیه کارشان و عذر خواهی نزد پیامبر رفتند و با توسل به قسم و دروغ که علت رجوع به طاغوت تنها رعایت ادب و برای خیر و صلاح بوده است؛ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَتَوْفِيقًا ﴿۶۲﴾
در همین راستا خداوند متعال در آیه ۶۳ نساء این عذر تراشیها و توجیهات منافقین را بهانه‌ای برای مخالفت با پیامبر می داند و می فرماید خداوند از دلهای مملو از کینه و دشمنی و فساد و تباهی آنها آگاه است و به پیامبر اسلام دستور می دهد از آنها اعراض کند ولی در عین حال آنها را به حال خود نگذارد بلکه در خلوت با قول بلیغ آنها را موعظه کند؛ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا ﴿۶۳﴾
برگرفته از بیانات استاد ارجمند حسینی آل مرتضی در کلاس تفسیر تخصصی طرح مشکات(تفسیر سوره نساء بر مبنای تفاسیر المیزان، تسنیم و مجمع البیان به همراه شرح دقیق و گسترده اصطلاحات)
«وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا»
در ادامه مباحث، استاد محترم مدیریت موسسه نورالیقین باتوجه به سیاق واحد آیه ۶۴ با آیه ۵۹ نساء در تفاوت این دو آیه فرمودند:
در آیه ۶۴ خداوند دستور به اطاعت از همه انبیاء الهی می دهد ( نبوت عام) چه پیامبرانی که صاحب شریعت بودند و یا پیامبرانی که حافظ شریعت بودند و رسالت پیامبر قبل از خود را تبلیغ می کردند. این آیه عصمت همه انبیاء را اثبات می کند که آنها چه قبل از بعثت و چه بعد از بعثت از خطا و
اشتباه مصون بودند.
آیه ۵۹ نساء دستور به اطاعت بی قید و شرط از رسول خدا و الوالامر (نبوت خاص) در تمامی حوزه ها می دهد که نشان دهنده عصمت پیامبر اکرم و امامان علیهم السلام در تمامی دوران زندگی (چه قبل از بعثت، چه بعد از بعثت، در کودکی، جوانی و مسائل شخصی) است که دچار خطا و اشتباه و فراموشی نمی شدند و این یعنی عقیده تنزیه الانبیاء که شیعیان به آن معتقدند.
نظر برخی از مفسرین در ابعاد عصمت پیامبران:
صاحب تفسیر المنار معتقد است که انبیاء الهی سه گونه افعال و اقوال دارند:
1- اوامر واحکامی که از طریق وحی دریافت و ابلاغ می کنند در اینجا اطاعت بدون قید و شرط لازم است در این بخش پیامبران عصمت دارند.
2- افعال شخصی انبیاء که ربطی به دیگران ندارد و اخبار و انشائ هم ندارد در این مورد پیامبران از خطا واشتباه مصون نیستند و عصمت ندارند.
3- اوامر و احکامی که پیامبر از طریق اجتهاد بیان می کند مثل احکام حکومتی در این حوزه ممکن است پیامبر دچار خطا واشتباه شود و عصمت ندارد. هرچند خداوند آنها را از خطا و اشتباه و فراموشی حفظ می کند و این خطا و اشتباه گناه محسوب نمی شود.
استاد محترم آل مرتضی با توجه به این نظریه فرمودند متاسفانه بعضی از علما با انحراف فکری که دارند در بعضی حوزه ها با دشمنان اسلام همدستی می کنند. شأن و مقام و منزلت قرآن و پیامبر را پایین می آورند.
دشمنان اسلامی در جایی که با علم و استدلال حریف اسلام و پیامبر نمی شوند با ایجاد شک و شبهه اعتماد مردم نسبت به پیامبر را کم می کنند.
مگر می شود خداوند دستور به اطاعت مطلق از پیامبر بدهد و از طرف دیگر پیامبران را از گناه وخطا و اشتباه نهی کند و در عین حال پیامبر دچار خطا واشتباه شود؟!
این می شود
توارد ایجاب وتحریم در شئ واحد که جمع بین دو ضد است.
عدم اعتقاد به عصمت انبیاء یعنی اغراء به جهل
قاعده‌ی فقهی «اغراء به جهل»
یعنی به نادانی و گمراهی کشاندن. یعنی به جای راهنمایی و ارشاد، انسان سعی کند با رفتار یا گفتارش نادانی یا خلاف واقعی را به کسی یا کسانی بچسباند.
برگرفته از بیانات استاد ارجمند حسینی آل مرتضی در کلاس تفسیر تخصصی طرح مشکات(تفسیر سوره نساء بر مبنای تفاسیر المیزان، تسنیم و مجمع البیان به همراه شرح دقیق و گسترده اصطلاحات)
بدون دیدگاه