تفسیر روز بیست و چهارم

مدرس: خانم کسری

سوره انبیاء

بسم الله الرحمن الرحیم

آیه 103/انبیاء

لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَٰذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ

موضوع: پاداشهای اخروی مؤمنان

سؤال : براساس آیات102 و103انبیاء پاداشهایی که به مؤمنان وعده داده شده کدامند؟

1-آنها صدای آتش دوزخ را نمی شنوند
2-از آنچه که دلشان می خواهد در آنجا متنعم می شوند.
3-مؤمنان راستین درقیامت از فزع اکبر دورند همانطور که در دنیا از آلودگی‌ها ونا پاکیها به دور بودند
4- در قیامت فرشتگان رحمت به استقبال آنها می شتابند وبه آنها تبریک وتهنیت می گویند.
سوال : طبق آیات قرآن کریم فرشتگان در قیامت چگونه در خدمت مؤمنان خواهند بود؟

1- بر آنها درود و صلوات می فرستند «هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ… » 43/احزاب
2- بر مؤمنین طلب استغفار می کنند.
«… وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا…»

3- بر آنها دعا می کنند. «رَبَّنَا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ» 8/غافر
4- هنگام مرگ آنها با جمله سلام علیکم و تلقین جان آنها را می گیرند.
لَّذِاينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ ۙ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ….» .32/نحل
5- در آخرت از هر دری وارد می شوند و به مؤمنین سلام می دهند و سلامتی و امنیت را به آنها بشارت می دهند.
ۖ «وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ»
آیه 104/انبیاء

يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ۚ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ ۚ وَعْدًا عَلَيْنَا ۚ إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ

موضوع : پیچیده شدن آسمانها

سؤال : مفهوم عبارت «كَطَيِّ السِّجِلِّ» در آیه مورد بحث بیانگر چه مطلبی است؟

خداوند متعال در این آیه می فرماید ما آسمانها را چنان در هم می پیچانیم مانند سجلی که مکتوبها را در هم می پیچد.

در زمانهاى گذشته براى نوشتن نامه ها و همچنين كتابها، از اوراق طومار مانند استفاده مى كردند، اين طومارها را قبل از نوشتن به هم مى پيچيدند و شخص كاتب تدريجا آن را از يك طرف مى گشود و مطالب مورد نظر را روى آن مى نوشت

و بـعـد از پـايـان كـتـابت نيز آن را مى پيچيدند و كنار مى گذاشتند یعنی هم نامه ها و هم كـتـابـهـايشان شكل طومار داشت اين طومار، (سجل ) ناميده مى شد كه براى كتابت از آن استفاده می شد.

در ايـن آيه تشبيه لطيفى نسبت به پیچیدن طومار عالم هستى در پايان دنيا شده است ،که در حال حاضر اين طومار گشوده است و تمام کلمات و خطوط آن خوانده مى شود و هر يك در جای خود قرار دارند، اما با اراده الهی هنگام رستاخيز اين طومار عظيم با تمام خطوط و کلماتش، در هم پيچيده خواهد شد.
«كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ ۚ..»

موضوع:خلق مجدد

خداوند متعال در این آیه به ما یاد آوری می کند که بعد از درهم پیچاندن آسمان وزمین همانگونه كه ما در آغاز آنها را ايجاد کردیم باز هم همه آنها راایجاد می کنیم و ايـن كـار مـشـكـل و سـخـتـى در بـرابـر قـدرت عـظـيـم خداوند نـيـسـت.

وَعْدًا عَلَيْنَا ۚ إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ

موضوع : وعده‌ حتمی خداوند

خداوند متعال در این قسمت از آیه با تأکید بیان می کند که بعد از پیچیده شدن آسمان وزمین و مخلوقات ما همه را دوبار از نو خلق می کنیم و این وعده‌ حتمی خداوند است و به یقین این وعده را عملی خواهد کرد آیات مشابه این آیات:
…« كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ» 29/اعراف
«وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ ۚ..» 27/روم

آیه /105انبیاء

وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ

موضوع : حکوت صالحان

سؤال : کلمه ارث در عبارت آن الارض…. چگونه معنی می‌شود؟

بعد از آنكه خداوند متعال پاداشهاى اخروى مؤ منان صالح رابیان کرد در آيـه مـورد بـحث به يكى از پاداشهاى دنيوى آنها كه حكومت روى زمين است اشاره می کند می فرماید : در کتاب زبور بعد از ذكر(تورات ) چنين نوشتيم كه سرانجام بـنـدگـان صـالح مـن وارث زمين خواهند شد.

ارث به معنى چيزى است كه بدون معامله و دادوستد به كسى منتقل مبشود،

در قرآن كريم به تسلط و پيروزى يك قوم صالح بر قوم ناصالح و در اختيار گرفتن مواهب و امكانات آنـهـا گـفـتـه شـده اسـت ، در آيـه 137 / اعـراف در بـاره بـنـى اسـرائيـل و پـيـروزيـشـان بـر فـرعـونـيـان می فرماید:

«وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا…»

سؤال : تفاوت ارث بردن در امور معنوی ومادی بر چه اساس است؟
برای اینکه شخصی بخواهد وارث اموال دیگری شود یکی از شرایط اینست که موَرث از دنیا برود ولی در امور معنوی ودر معارف الهی وتوحیدی کسی میتواند وارث باشد که که در وجود خودش تمام امیال وخواهشهای نفسانی را بکشد وبه جای آن رضای خدا را جایگزین کند پیامبر (ص) فرمود : «مُوتُوا قَبلَ اَن تمُوتُوا»
در حقیقت هوا و هوس در ذات انسان است. پس شايسته است قبل از رسيدن موت طبيعي به مرگ ارادي از دست آن نجات يابد و اين موت ارادي با استمرار بر عبادت و بندگي و مخالفت با هوا و هوس حاصل مي شود.

سؤال : چرا صالحان وارث زمین خواهند شد ؟
كلمه «صالحون» كه معنى گسترده و وسيعى دارد، همه شايستگيها را در بردارد.شايستگى از نظر عمل و تقوا، از نظر علم و آگـاهـى، از نظر قدرت و قوت، صلاحیت از نظر تدبير و نظم و درك اجتماعى .
وقتی افراد با ايمان اين صلاحیت‌ها را براى خود فراهم کنند، خدا هم كمك و يـارى مـى كـنـد تا دستهاى آلوده مستکبرین را از حكومت زمين كوتاه كنند و وارث ميراثهاى آنها گردند.
بـنـابـرايـن تـنـهـا (مـستضعف بودن ) دليل بر پيروزى بر دشمنان و حكومت روى زمين نـخواهد بود، مگر اینکه مؤمن باشند و شایستگی‌ها را کسب کنند .
مستضعفان جهان اگر كه اين دو اصل را در وجود خود زنده کنند به حكومت روى زمين خواهند رسید.
سؤال : واژه ذکر در آیه مورد بحث چه معنایی دارد؟

«ذكر» در اصل به معنى يادآورى و يا چيزى كه مايه تذكر و يادآورى است، و در آيات قـرآن بـه هـمـيـن معنى به كار رفته است.
همچنین به كتاب آسمانى تورات نیز اطـلاق شـده مـانـنـد آيـه 48/ انبياء :
«وَلَقَدْ آتَيْنَا…. وَضِيَاءً وَذِكْرًا لِلْمُتَّقِينَ»
و گاه اين عنوان در مورد قرآن استعمال شده ، مانند آيه 27 / تكوير:إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ

مؤسسه نورالیقین

مزکز آموزش تفسیر و علوم قرآنی