تفسیر روز نوزدهم

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ إِسْماعِیلَ وَ إِدْرِیسَ وَ ذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِنَ الصّابِرِینَ (انبیاء/85)
وَ أَدْخَلْناهُمْ فِی رَحْمَتِنا إِنَّهُمْ مِنَ الصّالِحِینَ (انبیاء/86)

موضوع : ستایش پیامبران به صبر و شکیبایی

خداوند متعال در آیات ۸۵ و ۸۶ ، انبیاء الهی را با دو صفت (صابرین و صالحین )یاد می کند . انبیاء الهی الگوی صبر در برابر سختی ها ، ناگواری ها و ابتلائات الهی هستند .

صبر بر سختی ها و مصائب در نتیجه داخل شدن ایشان در رحمت خاصه الهی است و علت داخل شدن انبیاء به رحمت خداوند معلول شایستگی گوهر ذاتی ایشان ( إِنَّهُمْ مِنَ الصّالِحِینَ ) است‌ .

موضوع : معیت خداوند با صابران

خداوند متعال در آیه ۱۵۳ سوره بقره ، از مومنان میخواهد در دشواریها و مصائب زندگی از صبر و‌نماز استعانت جویند و معیّت خود را با صابران اعلام می کند .

…اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ

صبر از اموری است که به تصمیم قوی و عزم راسخ نیاز دارد .
وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (۱۸۶ آل عمران )
صفت صبر نه تنها ویژگی بارز انبیاء و اولیاء الهی است بلکه سالک الی الله احتیاج ضروری به صبر دارد
زیرا با تحمل تلخی صبر و تسلیم حق شدن ، به یقین می تواند بر باطل ( هوای نفس و دشمن بیرونی ) پیروز گردد و در برابر ناملایمات استقامت کند و با هر سختی از پا در نیایید زیرا به این دو آیه اعتقاد دارد که خداوند کنار هر سختی ، دو آسانی قرار داده است
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا انَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا

انواع صبر :
۱-صبر براطاعت الهی و انجام واجبات‌
۲-صبر بر معصیت و دوری از گناهان
۳-صبر بر مصائب و سختی های زندگی

موضوع : ذَا الْکِفْلِ
سوال : نظر مفسران در مورد اینکه ذَا الْکِفْلِ چه کسی است ؟

1- بیشتر مفسران ذالکفل را یکی از انبیاء الهی می دانند ودر اینکه یوشع یا زکریا یا الیاس یا پیامبر دیگری بوده ؛اختلاف نظر دارند .

2- بعضی از مفسران ذالکفل را پیامبر نمی دانند و عبد صالح می دانند .

آیه ۸۷ سوره انبیاء
وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَىٰ فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ

موضوع: غضب حضرت یونس (ع)

حضرت یونس سالها تلاش بسیاری برای دعوت قومش به هدایت و دین نمود اما قومش نپذیرفتند و می دانست به زودی عذاب الهی بر آنان نازل میشود ؛به همین دلیل بر قومش خشمگین شد و از بین آنها بیرون رفت .

مُغَاضِبًا
غضب یونس خدا محور بود نه هوا محور .
یونس به خاطر هدایت مردم بر آنها خشمگین شد.
حضرت یونس دچار نقص و گناهی نشد و فقط ترک اولی کرد و صبر برتر نداشت در حالیکه حضرت نوح ۹۵۰ سال در بین قومش به هدایت مردم پرداخت و خشمگین نشد و آنها را رها نکرد و صبر برتری داشت .
خداوند به پیامبر اسلام دستور می دهد که صبر پیشه کن و مانند حضرت یونس نباش
فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَىٰ وَهُوَ مَكْظُومٌ ( آیه ۴۸ سوره قلم )

ترک اولی یونس (ع)

حضرت یونس در هدایت قومش مثل بقیه انبیاء عمل کرد و تلاش بسیار نمود .
اما پیامبر بزرگی همچون یونس (ع) باید تا آخرین لحظه (لحظه ای که بعد از آن عذاب نازل شد ) قومش را ترک نمی کرد.
ایشان باید مثل پیامبران دیگر صبر برتر و اعلی را داشت اما عجله کرد و قومش را رها کرد و خداوند به خاطر این ترک اولی ، او را مواخذه نمود و در شکم نهنگ قرار داد.

ادب ندا
سوال : چگونه خداوند را صدا بزنیم تا مثل حضرت یونس (ع) ندای ما به استجابت برسد ؟

این جمله لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ معروف به ذکر یونسی است و هر کس بخواهد با گفتن این ذکر ، خداوند او را اجابت کند و همّ و غمش را همچون حضرت یونس (ع) برطرف کند باید به سه نکته در ذکر این جمله دقت کند و داشتن حال یونسی در استجابت دعا مهم است

۱- لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ : توجه به حقیقت توحید و اینکه هیچ معبودی و هیچ تکیه گاهی جز الله نیست و هیچ کس شایسته پرستش نیست جز خداوند متعال

۲-سُبْحَانَكَ : تنزیه و تسبیح خداوند از هر عیب و نقص و ظلم و هر گمان سوء درباره ذات پاک خداوند.

۳-إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ : اعتراف به گناه و ظلم خود.

مؤسسه نورالیقین

مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی