ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
بر شما گناهى نيست كه [در سفر حج] از فضل پروردگارتان [روزى خويش] بجوييد پس چون از عرفات كوچ نموديد خدا را در مشعر الحرام ياد كنيد و يادش كنيد كه شما را كه پيشتر از بيراهان بوديد فرا راه آورد
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع: ابتغاء فضل الهی
با توجه به جمله« ان تبتغوا فضلا… » ابتغای از فضل الهی بر چه امر مهمی دلالت میکند؟
یکی اﺯ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻴّﺖ ﺍﺳﻠﺎم ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻋﺒﺎﺩﻱ ﺣﺞ، ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﺩّﻱ ﻭ ﻛﺴﺐ ﻣﻌﺎﺵ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟّﻪ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺁﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﺪ: ﺩﺭ ﺧﻠﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺣﺞ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺣﻠﺎﻝ ﺍﺳﺖ، ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺍﺯ ﺑﻴﻊ ﻭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺑﻪ (ﻃﻠﺐ ﻓﻀﻞ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ) ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﺭ ﺳﻮﺭﻩ ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ، ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:” ﻳﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍ ﺇِﺫﺍ ﻧُﻮﺩِﻯَ ﻟِﻠﺼَّﻠﺎﺓِ ﻣِﻦْ ﻳَﻮْمِ ﺍﻟْﺠُﻤُﻌَﺔِ ﻓَﺎﺳْﻌَﻮْﺍ ﺇِﻟﻲ ﺫِﻛْﺮِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻭَ ﺫَﺭُﻭﺍ ﺍﻟْﺒَﻴْﻊَ – ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ- ﻓَﺈِﺫﺍ ﻗُﻀِﻴَﺖِ ﺍﻟﺼَّﻠﺎﺓُ ﻓَﺎﻧْﺘَﺸِﺮُﻭﺍ ﻓِﻰ ﺍﻟْﺄَﺭْﺽِ، ﻭَ ﺍﺑْﺘَﻐُﻮﺍ ﻣِﻦْ ﻓَﻀْﻞِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ” ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺁﻳﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﻊ ﻛﺮﺩﻩ، ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﺭﺯﻕ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﻮﺩﻩ، ﻭ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﻧﻴﺰ ﺍﺑﺘﻐﺎﻱ ﺍﺯ ﻓﻀﻞ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺑﻴﻊ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﺪﻩ، ﭘﺲ ﺁﻳﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺩﺭ ﺧﻠﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺣﺞ ﻣﺒﺎﺡ ﻭ ﺟﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ.[1]
اﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻟﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺞ ﻋﻠﺎﻭﻩ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﺧﻠﺎﻗﻰ ﻭ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﻮﺱ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ.
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻳﻨﻜﻪ: ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺁﻥ ﻛﻨﮕﺮﻩ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﺟﻬﺶ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻣﻐﺰﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺣﺞ ﻳﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻭﺭ ﻫﻢ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﻔﻜﺮﻯ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺩﻟﺎﺕ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﻯ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻭ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯ ﮔﺮﺩﻧﺪ.
ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ، ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﺎﺕ ﻭ ﻣﺒﺎﺩﻟﺎﺕ ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﺧﻮﺩ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺍﺳﻠﺎم ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻴﻢ ﻫﻴﭻ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﺳﺘﻘﻠﺎﻝ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﻰ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻯ ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺍﻟﺸﻌﺎﻉ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﺒﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﺧﻠﺎﻗﻰ ﺣﺞ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ.[2]
[1] . تفسیر المیزان، ج2، ص 117.
[2] . تفسیر نمونه
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
موضوع: اتحاد و همدلی
تکرار عبارت«افاضه» بیانگر چه اصل مهمی است؟
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺿﻤﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺮﺩم، ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﻣﻜّﻪ ﺗﺬﻛّﺮ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺧﻴﺎﻝ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﺍﻫﻞ ﺣﺮم ﻳﺎ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺎﺕ ﻋﺒﺎﺩﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻓﺮﻗﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﺑﺰﺭﮒ ﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻋﻤﻮم ﻣﺮﺩم ﺑﺎﺷﻴﺪ.
ﺍﺳﺎﺳﺎً ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎﻱ ﺣﺞ، ﻛﻨﺎﺭ ﺯﺩﻥ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﭘﻮﺷﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﻛﻔﺶ، ﻛﻠﺎﻩ، ﻟﺒﺎﺱ، ﻫﻤﺴﺮ ﻭﻣﺴﻜﻦ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ ﻭ ﻗﻄﺮﻩﺍﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ، ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ﻗﺒﻞ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻛﻠﻤﻪ «ﺍﻓﺎﺿﺔ» ﺑﻜﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﺍﺳﺖ، ﺍﻳﻦ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎﺩﺍﺕ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ.[1]
در دنیای امروز، امت اسلامی در کشورهای گوناگون پراکنده است؛ اما هدف و قبله همه یکی است: خداوند واحد، پیامبر واحد، و کتاب واحد.
بنابراین همانگونه که حاجیان در صحنه حج، لباسهای تفاخر را کنار گذاشته و چونان قطراتی در دریای امت الهی جمع میشوند،
کشورهای مسلمان نیز باید امتیازات ظاهری، تعصبات قومی و رقابتهای سیاسی را کنار بگذارند و در مسیر واحدِ عزت اسلام، دست در دست هم دهند.
هرگاه مسلمانان همانند حاجیان در یک مسیر هماهنگ حرکت کنند – با احترام متقابل، تعاون و هدف مشترک – قدرتی عظیم پدید میآید که میتواند با ظلم، فقر، استعمار و تفرقه مقابله کند.
نمونهای از این اتحاد شامل موارد زیر میباشد:
۱. همکاری اقتصادی و علمی میان کشورهای اسلامی بهجای وابستگی به بیگانگان.
۲. تشکیل نهادهای فرهنگی مشترک برای معرفی چهره واقعی اسلام.
۳. حمایت دستهجمعی از ملتهای مظلوم مسلمان.
۴. تلاش برای گفتوگوی وحدتگرا میان مذاهب اسلامی.
[1]. تفسیر نور، ج۱، ص۳۱۶.
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه