إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
خداوند تنها (گوشت) مردار و خون و گوشت خوك، و آنچه نام غير خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام كرده است (ولي) آن كس كه مجبور شود (در موقع ضرورت براي حفظ جان خود از آن بخورد در صورتي كه ستمگر و متجاوز نباشد گناهي بر او نيست، خداوند بخشنده و مهربان است.
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع. روش‌های حصر در قرآن
سوال. حصر درقرآن با چه روش وهدف‌هایی صورت گرفته است؟
نمونه‌های حصر در قرآن:
1) تقدم خبر بر مبتدا: مانند «لِله ملک السموات و الارض» نفرموده «ملک … لله» بلکه ملک که مبتداست، موخر شده و لله خبر مقدم است و حصر مالکیت خداوند بر آسمان‌ها و زمین را می‌رساند.
2) وجود عبارت «إنّما» حصر اضافی: در جمله مانند «انّما ولیکم الله و رسوله …» ولی شما «فقط» خدا و رسولش و.. هستند.
3) تقدم «مفعول به» بر فعل و فاعل: مانند آیه مورد بحث «ایاه تعبدون»
در واقع عبارت این بود: «تعبدونه و…» اما ایاه با اینکه مفعول است اما به منظورایجاد حصر در عبادت، بر فعل وفاعل«تعبدون» مقدم شده تا معنایش این شود «فقط خدا را می‌پرستید».
4) ادات استثنا بعد از حرف نفی: مثل «لا اله الاالله» «لا» حرف نفی و «الا» ادات استثنا معنای ظاهری این است «نیست معبودی جز الله» و معنای آن با در نظر گرفتن حصر ایجاد شده، می‌شود «فقط الله، معبود است» و معبود بودن را در خداوند محصور دانسته.
5) حروف عطف: «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» یعنی فقط بین الامرین.
6) ضمیر فصل و عماد: «… اولئک هم المومنون حقا» در این آیه ضمیر «هم» فصل وعماد است. پنج آیه اول سوره انفال که خداوند می‌فرمایند فقط اینها که صفاتشان را بیان کردم مومن واقعی هستند.
حصردر آیه ۱۷۲ «کلوا من طیبات ما رزقناکم وشکروا لله » نگفته‌اند «واشکروا لنا» بلکه فرموداند «واشکروا لله» این عبارت حصر شکرگزاری برای خداوند را می‌رساند.
درآیه 173کلمه «انما» حصر اضافی است. منظور بیان تمام محرمات نیست بلکه هدف نفی بدعت‌هایی است که آنها درمورد گوشت‌های حلال داشتند.
زمان جاهلیت قسمت‌های گوشت‌های پاکیزه وحلال را طبق خرافات موهوماتی برخود تحریم می‌کردند اما در عوض به هنگام کمبود غذا از گوشت آلوده مردار، خوک و یا خون استفاده می‌کردند قرآن به آنها اعلام می‌کند برای شما حرام است.[1]
[1] . تفسیرنمونه ج 1، صص 559 و600 .
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه