وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ
مثال (تو) در دعوت كافران مثال كسي است كه (گوسفندان و حيوانات را براي نجات از چنگال خطر) صدا ميزند، ولي آنها چيزي جز سر و صدا نميشنوند (و حقيقت و مفهوم گفتار او را درك نميكنند) اين كافران (در حقيقت) كر و لال و نابينا هستند و لذا چيزي نميفهمند!
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع: ناشنوايي و نابينايي كيفري
تمرد از دستورات الهی و اصرار بر گمراهی و کفر چه پیامدی در پی دارد؟
پافشاری و اصرار بر گناه سبب سلب توفیق می‌شود. خداوند همه انسان‌ها را با سرمايه فطرت الهي آفريد و حد معين و لازم براي پذيرش تكليف را به همگان عطا كرد، هرچند استعدادهاي فراگيري آنها يكسان نيست و چون نظام آفرينش، نظام احسن است و انسان با اين فطرت داراي احسن تقويم است، نه خداي سبحان آن را دگرگون مي‌كند و نه ديگري توان تغيير آن را دارد: «فِطرَتَ اللّهِ الَّتي فَطَرَ النّاسَ عَلَيها لاتَبديلَ لِخَلقِ اللّه»[1]بنابراين هيچ كس صُمّ و بُكم و عُمي و بدون زمينه پذيرش توحيد و وحي آفريده نشده و كافران نيز مانند انسان‌هاي ديگر با فطرت الهي خلق شده‌اند. اگر كسي به عمد از دستورهاي الهي تمرّد ورزد و به دنبال شيطنت شياطين حركت كند، از آن پس توفيق فهم آيات و فراگيري معارف الهي از او سلب و به حال خود رها مي‌شود، چنان‌كه خداي سبحان مي‌فرمايد: «سَاَصرِفُ عَنءايتِي الَّذينَ يَتَكَبَّرونَ فِي الاَرضِ بِغَيرِ الحَقّ»[2] هرگز خداوند ابتدائاً كسي را نابينا و ناشنوا نمي‌كند يا كسي را از فهم آيات الهي مصروف نمي‌دارد، بلكه اگر كسي به سوء اختيار خويش، خود را كر و كور كرد و نه تنها حاضر نشد فكر كند بلكه گوش خود را بر سخن پيامبر بست تا آن را نشنود: «جَعَلوا اَصبِعَهُم فيءاذانِهِم واستَغشَوا ثيابَهُم واَصَرّوا واستَكبَرُوا استِكبارا»[3] ديگر از توفيق الهي محروم است. چنين انساني كه خداوند بارها او را به وسيله عقل و وحي هدايت كرد و به او مهلت توبه و انابه داد ليكن او به عمد بي‌اعتنايي نشان داد و تمرد و طغيان كرد، مرده و مدفون و در حجابِ كفن است. همان‌گونه كه خداوند فرمود: «وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا ٭ وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا»[4]. اينكه خداي سبحان فرمود: «ما آنها را در حجاب قرار مي‌دهيم»، به عنوان كيفر و پس از چندين بار مهلتدادن است. بيان آيه شريفه مورد بحث درباره كافران: «صُمٌّ بُكمٌ عُمي فَهُم لايَعقِلون» نيز بر همين اساس است.[5]
[1] . سوره روم آیه 30.
[2] . سوره اعراف آیه 146.
[3] . سوره نوح آیه ۷.
[4] . سوره اسراء آیات ۴۵ و ۴۶.
[5] . تفسیر تسنیم ج۸ صص ۵۹۳ و ۵۹۴.
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه