استاد آل مرتضی در ویژه برنامه مؤسسه نورالیقین به مناسبت آغاز ایام الله دهه فجر در روز پنج شنبه مورخ 12 بهمن 1402 در سلسله مباحث طرح تفسیری رضوان در شبستان ابوطالب مسجد اعظم حرم مطهر حضرت معصومه علیها سلام با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در روز یازده بهمن در مراسم بیست و چهار هزار شهید پایتخت بیان داشتند: حضرت آقا خون شهیدان را تضمین‌کننده ثبات انقلاب دانسته و فرمودند امروز نیز شهیدان ما را در مسیر انقلاب نگه داشته‌اند و هر زمانی که مقداری احساس سستی می‌شود، نام و یا حرکت و یا شهادت یک شهید، موجب تجدید قوای ملت می‌شود، همانگونه که شاهد حرکت سراسری ملت ایران در شهادت سردار سلیمانی بودیم.
استاد آل مرتضی در ادامه این جلسه به تفسیر آیات آغازین سوره انبیا پرداختند.
آیه اول: اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ
موضوع: غفلت
تفاوت بین غفلت و اعراض:
- غفلتی که شخصی با هشدار بیدار شود.
- غفلتی که مقدمه اعراض است. یعنی فرد نمی‌خواهد بیدار شود.
ایشان بیان داشتند عده ای در برابر انقلاب و خون شهداء غافل هستند و قرآن برای همه اعصار نازل شده است.
سوال اینست که مردم در برابر انقلاب چه وظیفه ای دارند؟
بر مبنای آیه نخست مردم نباید در برابر انقلاب سست شوند و دچار غفلت شوند.
امام خمینی ره، اسلام را احیا کردند و خون شهیدان اولا بر گردن همه ما حقی است و ثانیا تضمین کننده راه نسل حال و آینده هستند.
بنابر فرمایش مولای متقیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام: جهاد دری از در‌های بهشت است که خداوند آن را بر روی اولیای خاص خود گشوده است.
حفظ خون شهداء احتیاج به مداد علماء و جهاد تبیین دارد.
تیرهای منافقین برای اغفال جوانان و نسل امروز آماده است و ما باید در برابر آنها فعال بوده و حرکت کنیم.
در حقیقت از غفلت اعراض لازم است اما از کار و حرکت نباید اعراض کرد، چون کار واجب است یا مستحب.
ارتباط آیه ۲:
مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ يَلْعَبُونَ ﴿٢﴾
مُحْدَثٍ: همانگونه که قرآن ذکر محدث است حفظ این انقلاب احتیاج به نوآوری دارد. انسان مؤمن مانند نهر جاری است.
قرآن همیشه در حال نوآوری است اما متأسفانه این نوآوری در زندگی مادی بیشتر رخ داده است و نه معنوی
باید خلاقیت و ابداع داشته باشیم تا نسل جوان را به مجالس قرآن و اهل بیت علیه السلام جذب کنیم.
ما باید کلام اهل بیت علیه السلام، رهبر و علما را با دقت گوش دهیم (استماع)
امام رضا علیه السلام: فَإِنَّ اَلنَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ كَلاَمِنَا لاَتَّبَعُونَا؛ اگر مردمْ زیبایی های گفتار ما را می دانستند، از ما پیروی می کردند».
محدث چیز حادث و جدید است وقتی نبوده و بوجود آمده است حدوث شده است.
ملاصدرا و علامه جوادی آملی از کلمه «محدث» به حرکت جوهری اشاره کرده اند.
امام خمینی رحمةالله علیه از حرکت جوهری خیلی استفاده کردند بدون اعتقاد به حرکت جوهری، حرکت صعودی وجود ندارد.
تفاوت حرکت ما با حرکت جوهری
انسان های عاقل کمال را روی کمال اضافه می کنند مانند برجی که به بالا می رود. این حرکت بسیار خوب است اما با این کار فقط اطلاعات ما زیاد می شود و معرفت و بصیرت ما زیاد نمی شود این زیادت در علم و برج کمالات تبدیل به حجاب نورانی می شود و مانع بین انسان و خداوند می شود «إِلهي هَب لي کمالَ الإِنقِطاعِ إِليک وأَنِر أَبصارَ قلوبِنا بِضياءِ نَظرِها إِليک، حتّى تَخرِقَ أَبصارَ القُلوبِ حُجبَ النُّور» نگاه به کمالات مانع قرب الهی می شود. در حالی که علم، عبادات و کمالات باید پشت سر ما قرار بگیرد نه جلوی چشم ما.
علامه جوادی آملی حافظه الله می فرمایند:
بشر صراط می‌خواهد و میان او و خدا راهی هست و بالا رفتن انسان مانند بالا رفتن سازه‌های برج نیست که کمالی را روی کمالی بگذارند اگر حقیقت وجود اصیل و در آن تشکیک و حرکت جوهری راه داشته باشد یعنی انسان شدید و ضعیف دارد و ضعیف می‌تواند شدید گردد همان حرکت جوهری است بی‌حرکت جوهری راه برای بالا رفتن نیست.
حرکت جوهری حرکت در جوهر انسان است.
وقتی به انقلاب نگاه می کنیم شهداء و رهبر باعث افتخار ما هستند اما فقط نباید به انقلاب نگاه کنیم بلکه باید به خدمت به انقلاب هم توجه کنیم. باید ببینیم قشر جوان در این زمانه به چه چیزهایی علاقمند هستند. روش گذشته کنار نمی گذاریم بلکه نوآوری هایی به آن اضافه می کنیم «لا تودبوا اولادکم باخلاقکم لانهم خلقوا لزمان غیر زمانکم»
تفاوت ابن سینا با ملاصدرا
ابن سینا به اصالت ماهیت اعتقاد داشت اما ملاصدرا ماهیت را فرع بر وجود می دانست
حقیقت وجود اصیل است و در آن تشکیک و حرکت جوهری راه دارد. پس ضعیف می تواند قوی شود.
تشکیک به معنای مراتب است. به عنوان مثال نور دارای شدت و ضعف است انسان های ضعیف را با اعتقاد به تشکیک می توان قوی کرد.
ممکن است برخی برای قوی شدن سختی بیشتری تحمل کنند پس اجر بیشتری دارند. انسان با سختی ها به مقام قرب الهی می رسدبا حرکت جوهری می توان به قرب الهی رسید. شایان ذکر است برای رشد دیگران باید صبر و تحمل زیادی داشت.
رسول الله صلی الله علیه و آله: المُؤمِنُ القَوِيُّ خَيرٌ وأحَبُّ إلَى اللّه ِ مِنَ المُؤمِنِ الضَّعيفِ ، وفي كُلٍّ خَيرٌ
مولا علی علیه السلام می فرمایند: «انّ الجنةَ حُفّتْ بالمکاره، وانّ النّارَ حُفّتْ بالشهوات» (نهج البلاغه، خطبه 176)
بزرگی انسان به عمر نیست بلکه به معرفت، بصیرت، شجاعت و قرب الهی است.
آیه دوم: اسْتَمَعُوهُ: عده ای منافق به سخنرانی های اهل بیت ع، رهبری معظم و علماء گوش فرا داده و دقت می کنند سپس از آن سوء استفاده می کنند.
آیه سوم: لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَأَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ؛ دلهاشان به لهو و بازیچه دنیا متوجه است؛ و مردم ستمکار پنهان و آهسته با یکدیگر می‌گویند: آیا این شخص جز آن است که بشری مانند شماست؟ چرا شما که مردمی بصیر و دانا هستید سحر او را می‌پذیرید؟
کفار، منافقین و یهود (صهیونیست) دینشان بازی شده است.
انواع مردم در برابر لهو و لعب:
قرآن کریم انسان‌ها را چهار گروه می‌کند:
- دسته‌ای هم خود به سوی لهو و لعب می‌روند هم در برابر لهو و لعب دیگران تمکین می‌کنند این گروه مصداق لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ هستند.
- دسته‌ای نه به سراغ لهو و لعب می‌روند و نه لهو و لعب می‌تواند آنها را جذب کند ایشان مردان الهی و مومن و مصداق آیه ۳ سوره مومنون هستند.
- دسته‌ای خود به سراغ بازی نمی‌روند اما ممکن است بازیگران ماهر آنها را به بازی بگیرند.اینها مصداق عن لغو معرضون هستند اما مشمول لا تلهیهم اجاره و لا بیع عن ذکر الله نیستند.
- گروه ویژه‌ای هستند که فقط خود به بازی می‌پردازند و ممکن است دیگران را نیز به بازی سرگرم کنند اما دیگران برای سرگرم کردن آنها توان ندارند.
مهم اینکه برخی با دینشان بازی می‌کنند و دسته‌ای بازیگری را دین خود قرار می‌دهند و بین این دو تفاوت است و گاهی ممکن است این دو امر متلازم یکدیگر بوده و تفکیک پذیر نباشند.
أَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا
نکته: فاعل فعل جمع باید ضمیر باشد نه اسم ظاهر در حالی که در این آیه هم ضمیر «واو» آمده است و هم اسم ظاهر «الذین»
در حقیقت خداوند متعال می خواهد در این آیه تأکید کند که کسانی که اسروالنجوی (رازگویی پنهانی) می کنند همان توطئه گران و ظالمان هستند.
توطئه گران و ظالمان همیشه به فکر ضربه زدن به مغز جوانان و بی ارزش کردن کارها هستند.
بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَلَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ (انبیاء، 18)
فَيَدْمَغُهُ
دمغ شكستن مغز سر است «يدمغه» يعنى مغز او را مى شكند. جوهرى در صحاح می گويد: «دمغه دمغا» يعنى او را زخم زد و به مغزش رسيد. دامغه زخمى را گويند كه عمق آن تا دماغ يعنى مغز سر برسد.
كلمه «قذف» به معناى پرتاب از راه دور و با سرعت و قدرت است و كلمه «دمغ» نيز به ضربه‌اى گفته مى‌شود كه به سر مى‌خورد و تا مغز اثر مى‌گذارد.
نکته ای در باب نام سوره ها:
سوره‌هایی که در آغاز نزول وحی در مکه نازل شده و به پیامبر تعلیم داده شدند و بعد سوره‌های دیگر به آنها اضافه شد «سور عتاق»، «سور تلادی» و «عتاق اول» می‌گویند که شامل پنج سوره: اسراء، کهف، مریم، طه و انبیاء است.
نامهای سور مسبحات عبارتند از: اسراء؛ حدید؛ حشر؛ صف؛ جمعه؛ تغابن و اعلی . سوره اسراء با صیغه مصدر «سبحان»، سوره‌های حدید و حشر و صف با صیغه ماضی «سبح»، دو سوره جمعه و تغابن با صیغه مضارع «یسبح» و سوره اعلی با صیغه امر «سبح» آغاز می‌شود.
اجرای روز شمار انقلاب اسلامی به روایت تصویر و شعرخوانی حماسی از دیگر برنامه های این مراسم بودند.
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه