به مناسبت فرارسیدن سالروز میلاد با سعادت حضرت زینب کبری (س) مراسمی از سوی هیئت صاحب الزمان عج و مؤسسه نورالیقین در مکان مؤسسه نورالیقین در روز شنبه مورخ 27 آبان ۱۴۰۲ برگزار شد
این مراسم با جلسه تدریس تفسیر سوره مبارکه “طه” از طرح تفسیری جامع رضوان (تفسیر کل قرآن کریم) توسط استاد حسینی آل مرتضی آغاز گردید. ایشان با تأکید بر اینکه باید موضوعات و پیامهای قرآنی را در سراسر زندگی خویش پیاده کنیم, آیات سوره طه را به موضوع ولادت حضرت زینب سلام الله علیها ارتباط دادند.
ایشان با اشاره به آیه 99 سوره طه فرمودند : كَذَلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ مَا قَدْ سَبَقَ وَقَدْ آتَيْنَاكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْرًا ﴿۹۹﴾
بخش عظیمی از آیات قرآن داستان گذشتگان است. نقل تاریخ گذشتگان در قرآن برای :
بهره گیری از جنبه های مختلف تاریخ آنها،
عوامل پیروزی و شکست و اسباب سعادت و بدبختی
و استفاده از تجربیات فراوان است.
برای دستیابی به سعادت باید در تاریخ گذشتگان دقیق شویم. نقل تاریخ یکی از اسباب هدایت الهی است. مطالعه داستان حرکت بزرگ حضرت زینب یکی از مصادیق مطالعه تاریخ است. از داستان حضرت زینب باید عبرت بگیریم. تردیدی نیست گریه کردن بر مصیبت اهل بیت اجر و پاداش بس بزرگ و بی شمار دارد، اما فقط نباید به جنبه عاطفی اکتفا کرد. بلکه باید از لحاظ عقلی هم سعی در کسب معرفت نمود. باید علوم پیشینیان را خواند تا از تجارب، حرکت و علوم آنان استفاده کرد.
ایشان مطالب خود را با طرح یک پرسش ادامه دادند:
چگونه ممکن است صفات عدالت، شجاعت، قدرت، بلاغت، حکمت، صبر و تحمل و تعقل در یک زن جمع شود؟
امام سجاد (ع) در تأیید مقام علمی زینب (س) فرمودند : «اَنْتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَةٌ غَیرَ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَیرَ مُفَهَّمَة؛ الحمدلله تو دانشمند و عالمه‌ای بدون معلم و بانوی خردمندی بدون استاد هستی.» این سخن امام سجاد (ع) نشان دهنده علم لدنی آن حضرت است.
حضرت زینب سلام الله علیها آراسته به صفات عقل و حکمت بودند تا آنجا که “عقلیه بنی‌هاشم” شدند. عاقله اسم فاعل است. اما وقتی عقیله گفته میشود صیغه مبالغه و صفت مشبهه است.
حکمت از نگاه قرآن و حدیث عبارت است از : مقدّماتِ محکم و استوار علمی، عملی و روحی برای نیل به مقصد والای انسانیت. حکمت به سه نوع تقسیم می شود: حکمت علمی ، حکمت عملی، و حکمت حقیقی .
هر یک از اقسام حکمت به منزله پلّه های نردبان استواری هستند که انسان با بهره گیری از آنها به قلّه کمال انسانیت، صعود می کند.
بنابراین حکمت یعنی استواری و مقاومت در برابر نعمتها و سختیها، امام سجّاد عليه السلام فرمودند: هرگز نديدم كه نماز شب و تهجد عمه ام زينب (س) ترك شود، حتى شب يازدهم محرم و بعد از آن همه خستگى ها و داغ ها و رنج ها.
صبوری حضرت زینب (س) واقعیتی غیرقابل‌انکار است و صبر حضرت به‌جایی رسیده بود که ملائکه عالم از صبر ایشان تعجب کردند؛ سَلامٌ على من عَجِبَت من صَبرِها مَلائِكَةُ السَّماء.
همانگونه که از صبر، شجاعت و بلاغت ایشان شگفت زده می شویم باید سعی کنیم تا با تقرب به این بزرگواران حداقل شباهتی به ایشان داشته باشیم.
در واقع تعجب و تقرب باید همواره در کنار هم باشد. حضرت زینب (س) با وجود تلخ ترین صحنه ها و مصیبت ها هرگز دست از گفتن حقایق و خدمت به دین برنداشتند. خطبه‌های آتشین و زیبای زینب در کوفه و شام که یزید و یزیدیان را رسوا ساخت در حد اعلای فصاحت و بلاغت بود، گویا از زبان امیرالمؤمنین علیه السلام سخن می گفتند؛ وَ هِیَ فِی الْفَصاحَةِ وَ الْبَلاغَةِ کَاَنَّها تَفْرَغُ عَنْ لِسانِ أمیرِالمؤمنین علیه السلام.
خداوند از ما حسن بیان خواسته است و اگر بلاغت در بیان نداشته باشیم نمیتوانیم روی دیگران تاثیرگذار باشیم مستحب است انسان کلام فصیح داشته باشد. تركيب حكمت و بلاغت در خطبه‌های زينب كبری(س) آشکار است. حکمت علمی شامل آن دسته از معارفی است که برای رسیدن به کمال و مقام والای انسانیت باید آنها را کسب کرد و برای دستیابی به آن باید معارف دین و علوم طبیعت و شریعت را به صورت عمیق آموخت.
اگر انسان حکمت داشته باشد در برابر سختیها صحنه را خالی نمی کند و استوار است و برای رسیدن به هدف علاوه بر محکم کاری عجله نیز نمی کند و ابتدا مقدمات و زمینه هر کار را فراهم کند.
مدیریت موسسه نورالیقین در ادامه افزودند همانگونه که عجله در مواردی ممدوح است غضب نیز همینگونه است. ایشان با اشاره به آیه ۸۶ سوره مبارکه طه (فَرَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا…) فرمودند: خشم و غضب حضرت موسی علیه السلام در راه رضای الهی غضبی ممدوح بوده است. خشم و تأسّف اولياى خدا، به خاطر ارتداد وانحراف معنوى مردم است. اگرچه زود عصبی شدن از نظر اسلام ناپسند است. اما عصبانیت در راه دین امری ممدوح است و هرگز عصبانی نشدن به معنای آن است که ما برای دین بی غیرت هستیم. صفت غضب از قوه غضبیه نشئت می‌گیرد.
نفس و روح انسان داراى سه قوه است:
۱- قوه «ادراک» و تشخیص حقایق
۲- جاذبه یا نیروى جلب منافع و به تعبیر دیگر «شهوت»
۳- نیروى دافعه و به تعبیر دیگر «غضب».
امام خمینی(ره) در بحث از قوای نفس به چهار قوه عاقله، واهمه، غضبیه و شهویه اشاره میکنند. مطابق دیدگاه ایشان قوه وهمیه (شیطانیه)، قوه‌ای است که فطرتاً تحت نظام عقلی در نیامده و مسخر در ظل کبریای نفس مجرد نشده و مایل به دنیاست.
قوه غضبیه از نعم بزرگ الهی است و چه در انسان و چه در حیوان، عامل حفظ بقای شخصی و نوعی می‌باشد.
غضب از صفات خداوند است و اصل غضب را خداوند در وجود انسان قرار داده است و بسیار نیکو است و انسان باید مراقب باشد تا دچار افراط و تفریط نشود.
غضب در اصطلاح علم اخلاق کیفیتی نفسانی است که سبب حرکت و هیجان نفس برای غلبه و پیروزی میشود و برای شهوت و انتقام‌جویی می‌باشد.
حسادت
عجب و خودپسندی
حب دنیا
و حب نفس
از عوامل غضب می باشند.
افراط و تفریط در غضب هر دو ناپسند است و آنچه مورد تایید است اعتدال در غضب است به عبارت دیگر شخص در حالت اعتدال بر خلاف مرتبه افراط که از حدود عقل و شرع خارج می شد در غضب و عدم‌غضب خود تابع عقل و شرع است. این نوع از غضب نه تنها رذیله نیست، بلکه از فضائل نیز محسوب شده و بر آن نام شجاعت می گذارند.
امام خمینی ره در کتاب چهل حدیث موضوع غضب را به ناپسند و پسندیده تقسیم کرده و فرموده اند غضب ناپسند تجاوزِ قوه غضبیه از حد اعتدال است و غضب پسندیده به‌کاربستن قوه غضبیه در راه حق و تسلیم‌شدن در برابر عقل می‌باشد. ایشان استفاده درست از قوه غضبیه را منوط به اعتدال این قوه دانسته و معتقد است استفاده نکردن یا استفاده ناصحیح از این قوه، افزون بر کفران نعمت خروج از حدّ اعتدال نفس است. (امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۳۵.)
حضرت زینب سلام الله علیها با وجود تمام مصیبت ها هرگز از حد اعتدال خارج نشدند و حرفهایی نزدند که بر خلاف شرع و عقل باشد و فرمودند : «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا: من جز زیبایی چیزی ندیدم»
از نظر امام (ره) قوای چهارگانه، میزان فضایل و رذایل بوده و این گونه توضیح می‌دهند که حد اعتدال در هر یک از این قوا فضیلتی از فضایل نفسانی است و طرف افراط و تفریط هر یک، رذیله‌ای از رذایل.
ایشان فضایل را تحت چهار جنس حکمت، شجاعت، عدالت و عفت می‌دانند. حکمت را فضیلت قوه ناطقه، عفت را فضیلت قوه شهویه، شجاعت را فضیلت قوه غضبیه و عدالت را تعدیل فضایل سه‌گانه شمرده و هر یک را این چنین تعریف میکنند که حکمت تعدیل قوه نظریه و تهذیب آن؛ شجاعت، تعدیل قوه غضبیه و تهذیب آن، عفت، تعدیل و تهذیب قوه شهویه و عدالت هم تعدیل قوه عملیه و تهذیب آن است (موسوی الخمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل،ص ۱۵۱)
حضرت زینب سلام الله علیها در باب حکمت، شجاعت، عدالت و عفت عالی ترين مدارج را دارا بودند.
موسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه