سوره نور (بیست و هفتم بهمن 1403)

تفسیر سوره نور

مدرس: استاد آل مرتضی

استاد آل مرتضی در ادامه مباحث تفسیری طرح رضوان، در ابتدای تدریس خود به موضوعات آیات ابتدایی سوره مبارکه نور اشاره کرد:
مجازات زناکاران
مجازات تهمت‌زنندگان
مجازات شایعه‌سازان
داستان افک
همه احکام بیان شده در آیات (۱ الی۲۵) جهت حفظ حیا، عفت (عفت کلام،عفت نگاه و…) و شرف زنان و مردان در سطح جامعه است.
زیرا عامل اصلی زنا و شایعه‌سازی و… در جامعه اسلامی عدم عفت افراد آن جامعه است.
خداوند متعال در سوره مؤمنون پاکدامنی را به عنوانی یکی از صفات مومنین راستین معرفی کرد. «الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُون»
سوره نور در تکمیل سوره مومنون، طرق حفظ پاکدامنی را بیان می‌نماید.
موضوعات اصلی آیات ۲۱ الی ۲۵ سوره نور
عدم پیروی از خطوات شیطان: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ»
تزکیه: «مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا…»
مظلومیت زنان پاکدامن
عفو و صفح
غفلت
آیه۲۳
إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.
در این آیه خداوند متعال بار دیگر به مسئله «قذف»(در روایات از کلمه «قذف» و در قرآن از کلمه «رمی» استفاده می شود که هر دو مترادف هستند(يَرْمُونَ )) و متهم ساختن زنان پاکدامن با ایمان اشاره می کند.
خداوند متعال در این آیه سه صفت برای زنان پاکدامن ذکر می‌کند که هر کدام دلیلی است بر اهمیت ظلمی که بر آنها از طریق تهمت وارد شده است:
الْمُحْصَنَاتِ(زنان پاکدامن)
الْغَافِلَاتِ (دور از هر گونه آلودگی)
(غفلت در این آیه امری پسندیده است)
پیامبر (ص): اکثرُ اهلِ الجَنّة البُله؛ اکثر اهل بهشت ابله اند.
ابله دو نوع معنی دارد: (مذموم و ممدوح)
1. ممدوح:«بُلُه» به معنی سلیم النفس: یعنی از تهمت هایی که به آنان زده می‌شوند کاملا بی‌خبر و غافل هستند.
2. مذموم: ابله و غافلانی که از وادی عقل دور هستند. (غافل از عقل)
الْمُؤْمِنَاتِ(زنان باایمان)
این سه صفت به چه نکته ای اشاره دارد؟
ذکر این صفات نهایت مظلومیت زنان پاکدامن را می‌رساند و نشان می‌دهد تا چه حد نسبت ناروا دادن به این افراد ظالمانه، ناجوانمردانه و درخور عذاب عظیم است.
عظمت گناه تهمت را می رساند.
این سه صفت یک سبب تام برای عدم اتهام است.
آیه ۲۴
يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ.
این آیه چگونگی حال گروه تهمت زنندگان را در دادگاه بزرگ خدا مشخص کرده و می‌گوید:«آنها عذاب عظیمی دارند،
در آن روز زبانها و دستها و پاهایشان بر ضدّ آنها به اعمالی که مرتکب می‌شدند گواهی می‌دهد!»
آری خداوند هشدار می‌دهد که هرلحظه به فکر آخرت باشید و بدانید که تمام اعمال شما ثبت و ضبط می‌شود و در روز قیامت که «یوم‌البروز» است هم آنچه که انجام داده‌اید آشکارا می‌بینید.

آیه ۲۵
يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺟﺰﺍﻯ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻰ ﻛﻢ ﻭ ﻛﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ” (ﻳَﻮْﻣَﺌِﺬٍ ﻳُﻮَﻓِّﻴﻬِﻢُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺩِﻳﻨَﻬُﻢُ ﺍﻟْﺤَﻖَّ).
” ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺣﻖ ﻣﺒﻴﻦ ﺍﺳﺖ” (ﻭَ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ ﺃَﻥَّ ﺍﻟﻠَّﻪَ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺤَﻖُّ ﺍﻟْﻤُﺒِﻴﻦُ).
ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ، ﺩﺭ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ، ﻳﺎ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﻋﻈﻤﺖ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺣﻘﺎﻧﻴﺘﺶ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﻭﺍﺿﺢ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻟﺠﻮﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ می‌کند.

آیه ۲۶
الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَات وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُولَئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ.
هماهنگی نظام تکوین با تشریع
این آیه تاکیدی بر آیات افک است بر این موضوع اشاره می‌کند که زنان ناپاک بر مردان خبیث تعلق دارند و در مقابل زنان و مردان طیب نیز به یکدیگر تعلق دارند.
موضوع این آیه با آیه 3 سوره نور مرتبط است.
الزَّانِي لَا يَنْكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً وَالزَّانِيَةُ لَا يَنْكِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِكٌ وَحُرِّمَ ذَلِكَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ
این آیه، خبریه است یا انشاییه؟
اگر جمله «الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَات…» انشائیه باشددر مقام بیان حکم تشریعی است، اما اگر خبری باشد در مقام بیان قانون تکوینی می‌باشد.
آخوند خراسانی این آیه را جمله خبریه به داعی انشاء می‌داند.
همه احکام تشریعی ریشه تکوینی دارد و سنتهای الهی در تکوین و تشریع با هم هماهنگ هستند.
مثال:«الخَمرُ حرامٌ» حکمی تشریعی است اما 🔸مضر بودن خمر ریشه تکوینی داشته و سلامتی انسان را مختل می‌کند.
احکام شریعت را خالق عالم و توانایی وضع می‌کند که بر تمام احوالات بشر آگاه است لذا طبق ساختار طبیعت قانونی هماهنگ با آن صادر می‌کند.
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻳﻪ ﺑﺎﻟﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﻳﻪ” ﺍﻟﺰَّﺍﻧِﻴَﺔُ ﻟﺎ ﻳَﻨْﻜِﺤُﻬﺎ ﺇِﻟَّﺎ ﺯﺍﻥٍ ﺃَﻭْ ﻣُﺸْﺮِﻙٌ” ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻰ ﺑﺎشد.

” ﺧﺒﻴﺜﺎﺕ” ﻭ” ﺧﺒﻴﺜﻮﻥ” چه کسانی هستند؟
نظرات مفسران
ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﻭ ﺗﻬﻤﺖ ﻭ ﺍﻓﺘﺮﺍ ﻭ ﺩﺭﻭﻍ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﭘﺎﻙ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﭘﺎﻙ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﺍ است.
” ﺧﺒﻴﺜﺎﺕ” ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ” ﺳﻴﺌﺎﺕ” ﻭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺑﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ” ﺣﺴﻨﺎﺕ” ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ.
” ﺧﺒﻴﺜﺎﺕ” ﻭ” ﺧﺒﻴﺜﻮﻥ” ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﻋﻜﺲ” ﻃﻴﺒﺎﺕ” ﻭ” ﻃﻴﺒﻮﻥ” ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﭘﺎﻛﺪﺍﻣﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺁﻳﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ، ﺯﻳﺮﺍ ﻗﺮﺍﺋﻨﻰ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺍﺧﻴﺮ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ:
ﺍﻳﻦ ﺁﻳﺎﺕ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻳﺎﺕ ﺍﻓﻚ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻳﻪ ﺍﻟﺰَّﺍﻧِﻰ ﻟﺎ ﻳَﻨْﻜِﺢُ ﺇِﻟَّﺎ ﺯﺍﻧِﻴَﺔً ﺃَﻭْ ﻣُﺸْﺮِﻛَﺔً ﻭَ ﺍﻟﺰَّﺍﻧِﻴَﺔُ ﻟﺎ ﻳَﻨْﻜِﺤُﻬﺎ ﺇِﻟَّﺎ ﺯﺍﻥٍ ﺃَﻭْ ﻣُﺸْﺮِﻙٌ ﻭَ ﺣُﺮِّمَ ﺫﻟِﻚَ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺁﻥ ﺁﻳﺎﺕ ﺍﺳﺖ.
ﺟﻤﻠﻪ ﺃُﻭﻟﺌِﻚَ ﻣُﺒَﺮَّﺅُﻥَ ﻣِﻤَّﺎ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮﻥَ:” ﺁﻧﻬﺎ (ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﭘﺎﻛﺪﺍﻣﻦ) ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎﻯ ﻧﺎﺭﻭﺍﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻣﻨﺰﻩ ﻭ ﭘﺎﻛﻨﺪ” ﻗﺮﻳﻨﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﺻﻮﻟﺎ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺧﺒﻴﺜﺎﺕ ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ” ﺧﺒﻴﺜﻮﻥ” ﻛﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺜﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ (ﻉ) ﻭ ﺍﻣﺎم ﺻﺎﺩﻕ (ﻉ) ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ” ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ” ﺍﻟﺰَّﺍﻧِﻰ ﻟﺎ ﻳَﻨْﻜِﺢُ ﺇِﻟَّﺎ ﺯﺍﻧِﻴَﺔً ﺃَﻭْ ﻣُﺸْﺮِﻛَﺔً” ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ، ﺯﻳﺮﺍ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻛﻨﻨﺪ، ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻧﻬﻰ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺷﻤﺮﺩ”
ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻜﺎﺡ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ، ﮔﺎﻩ ﺳﺆﺍﻝ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ” ﺧﺒﻴﺜﺔ” ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻨﻔﻰ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ، ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ” ﺧﺒﻴﺜﺔ” ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ” ﺳﺨﻨﺎﻥ” ﻭ ﻧﻪ” ﺍﻋﻤﺎﻝ” ﻧﺎﭘﺎﻙ.

آیه ۲۷
ﻳﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍ ﻟﺎ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮﺍ ﺑُﻴُﻮﺗﺎً ﻏَﻴْﺮَ ﺑُﻴُﻮﺗِﻜُﻢْ ﺣَﺘَّﻰ ﺗَﺴْﺘَﺄْﻧِﺴُﻮﺍ ﻭَ ﺗُﺴَﻠِّﻤُﻮﺍ ﻋَﻠﻰ ﺃَﻫْﻠِﻬﺎ).
ارتباط دستوارت اجتماعی اسلام با حفظ عفت عموی
در این آیه خداوند متعال می‌فرماید:
ای مومنان برای دخول به خانه دیگران دو ادب را رعایت کنید:
ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ. ﺗَﺴْﺘَﺄْﻧِﺴُﻮا
ﺑﺮ ﺍﻫﻞ ﺁﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻠﺎم ﻛﻨﻴﺪ. ﺗُﺴَﻠِّﻤُﻮﺍ ﻋَﻠﻰ ﺃَﻫْﻠِﻬﺎ
زیرا انسان در محیط خانه از قیود اجتماعی رها است و باید ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺁﺯﺍﺩ، ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻛﺎﻓﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺳﺮﺯﺩﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺍﻣﻦ ﺁﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻛﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﺒﺪﻝ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻮﭼﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻰﺷﻮد.

ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺟﻤﻠﻪ” ﺗﺴﺘﺎﻧﺴﻮﺍ” ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ” ﺗﺴﺘﺎﺫﻧﻮﺍ” ﺯﻳﺮﺍ:
ﺟﻤﻠﻪ ﺩﻭم ﻓﻘﻂ«ﺗﺴﺘﺎﺫﻧﻮﺍ» ﺍﺟﺎﺯﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩ” ﺍﻧﺲ” ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺟﺎﺯﻩﺍﻯ ﺗﻮﺍم ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﻟﻄﻒ ﻭ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﻭ ﺻﺪﺍﻗﺖ ﺭﺍ ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪ، ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻠﺎ ﻣﺆﺩﺑﺎﻧﻪ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻪ ﻭ ﺧﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎﺷﺪ.
خداوند متعال ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻰ ﺁﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺟﻤﻠﻪ «ﺫﻟِﻜُﻢْ ﺧَﻴْﺮٌ ﻟَﻜُﻢْ» ﻭ«ﻟَﻌَﻠَّﻜُﻢْ ﺗَﺬَﻛَّﺮُﻭﻥَ» ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺣﻜﺎم ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻕ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻭ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺷﻌﻮﺭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻛﻤﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺻﻠﺎﺡ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ است.
آیه ۲۸
ﻓَﺈِﻥْ ﻟَﻢْ ﺗَﺠِﺪُﻭﺍ ﻓِﻴﻬﺎ ﺃَﺣَﺪﺍً ﻓَﻠﺎ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮﻫﺎ ﺣَﺘَّﻰ ﻳُﺆْﺫَﻥَ ﻟَﻜُﻢْ.
این آیه در تکمیل دستور قبل می‌باشد: ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﻧﺸﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ.

ﺳﭙﺲ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ” ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ، ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﺍ ﺷﻮﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ، ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ” (ﻭَ ﺇِﻥْ ﻗِﻴﻞَ ﻟَﻜُﻢُ ﺍﺭْﺟِﻌُﻮﺍ ﻓَﺎﺭْﺟِﻌُﻮﺍ ﻫُﻮَ ﺃَﺯْﻛﻰ ﻟَﻜُﻢْ).
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﻮﺍﺏ ﺭﺩ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﻧﻜﻨﺪ، ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﻭ ﻳﺎ ﻭﺿﻊ ﺍﻭ ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﺵ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻣﻬﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ!
” ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﻣﻰ ﺩﻫﻴﺪ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ” (ﻭَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺑِﻤﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮﻥَ ﻋَﻠِﻴﻢٌ).
آیه ۲۹
ﻟَﻴْﺲَ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ ﺟُﻨﺎﺡٌ ﺃَﻥْ ﺗَﺪْﺧُﻠُﻮﺍ ﺑُﻴُﻮﺗﺎً ﻏَﻴْﺮَ ﻣَﺴْﻜُﻮﻧَﺔٍ ﻓِﻴﻬﺎ ﻣَﺘﺎﻉٌ ﻟَﻜُﻢْ.
ﻫﺮ ﺣﻜﻢ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺭﻓﻊ ﺿﺮﻭﺭﺗﻬﺎ ﻭ ﻣﺸﻜﻠﺎﺕ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎم ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺩﺭ این ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:
” ﮔﻨﺎﻫﻰ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ ﺑﺸﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﺘﺎﻋﻰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ”
مانند ورود به کاروانسراها یا خرابه‌هایی که در و پیکر ندارد.

برگرفته از تفاسیر وزین تسنیم، المیزان، نمونه و نور

مؤسسه نورالیقین

مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی