رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
پروردگارا، در میان آنان رسولی از خودشان برانگیز که بر آنان تلاوت آیات تو کند و آنان را علم کتاب و حکمت بیاموزد و روانشان را (از هر زشتی) پاک و منزه سازد، که تو بر هر کار که خواهی قدرت و علم کامل داری.
- تفسیر و مفاهیم
- اعراب و موضوع آیات
- نکات تجویدی
موضوع. هدف از بعثت پیامبران
هدف از بعثت پیامبران در تقاضای حضرت ابراهيم علیه السلام چگونه تبیین شده است؟
پس از آن که ابراهیم و اسماعیل تقاضاى ظهور پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله را مى‌کنند سه هدف براى بعثت او بیان مى‌دارند:
نخست تلاوت آیات خدا بر مردم، این جمله اشاره به بیدار ساختن اندیشه‌ها در پرتو آیات گیرا، جذاب و کوبنده‌اى است که از مجراى وحى بر قلب پیامبرصلى الله علیه وآلهنازل مى‌شود و او به وسیله آن، ارواح خفته را بیدار مى‌کند.
«یَتْلُوا» از ماده «تلاوت» در لغت به معنى پى در پى آوردن چیزى است و هنگامى که عباراتى را پشت سر هم و روى نظام صحیحى بخوانند، عرب از آن تعبیر به تلاوت مى‌کند، بنابراین، تلاوت منظم و پى‌درپى مقدمه‌اى است براى بیدارى و ایجاد آمادگى، براى تعلیم و تربیت.
پس از آن، تعلیم کتاب و حکمت را هدف دوم مىشمرد؛ چرا که تا آگاهى حاصل نشود، تربیت که مرحله سوم است صورت نمى‌گیرد.
تفاوت «کتاب» و «حکمت» ممکن است در این جهت باشد که کتاب اشاره به کتب آسمانى است، و اما حکمت، علوم، دانش‌ها، اسرار، علل و نتائج احکام است که از طرف پیامبرصلى الله علیه وآله تعلیم مى‌شود.
سپس آخرین هدف را که مسأله «تزکیه» است بیان مى‌دارد.
«تزکیه» در لغت هم به معنى نمو دادن، و هم به معنى پاکسازى آمده است.
و به این ترتیب، تکامل وجود انسان در جنبه هاى «علمى» و «عملى» به عنوان هدف نهائى بعثت پیامبر، معرفى شده است.
این نکته مخصوصاً قابل توجه است که علوم بشر محدود است، و آمیخته با هزاران نقطه ابهام، و خطاهاى فراوان، و از این گذشته، نسبت به آنچه که مى‌داند گاهى نمى‌تواند دقیقاً امیدوار باشد چرا که خطاهاى خود و دیگران را دیده است.
اینجا است که باید پیامبران، با علوم راستین و خالى از هر گونه خطا که از مبدأ وحى گرفته‌اند، به میان مردم بیایند، خطاهایشان را بر طرف سازند، آن را که نمى‌دانند به آنها بیاموزند و آن را که مى‌دانند به آنها اطمینان خاطر دهند.
موضوع دیگرى که در این رابطه لازم به یادآورى است این است: نیمى از شخصیت ما را «عقل و خرد» تشکیل مى‌دهد و نیمى را «غرائز و امیال»، به همین دلیل ما به همان اندازه که نیاز به «تعلیم» داریم، نیاز به «تربیت» هم داریم، هم خرد ما باید تکامل یابد و هم غرائز درونى ما به سوى هدف صحیحى رهبرى شوند.
لذا پیامبران هم معلم‌اند، هم مربى، هم آموزش دهنده‌اند و هم پرورش دهنده.[1]
[1] .تفسیر نمونه ذیل آیه
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی
بدون دیدگاه