تفسیر روز سیزدهم

روز سیزدهم ماه مبارک رمضان استاد آل مرتضی در راستای سخنان خویش در جلسات گذشته پیرامون افزایش ظرفیت و سعه صدر و ترسیم اهداف در زندگی ؛ به این موضوع پرداختند که برای رسیدن به اهداف بزرگ در زندگی باید زمینه رسیدن به آن را در وجود خویش ایجاد کنیم و در غیر اینصورت هرگز به اهداف بزرگ در زندگی نمی رسیم .
ایشان بیان داشتند که ما نباید تنها به کسب اطلاعات علمی از قرآن اکتفا کنیم زیرا بعد از مدتی فراموش می شود بلکه باید علم قران را به عمل برسانیم تا موجبات رشد انسان ایجاد شود

انحصار خشیت الهی در علماء

إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ ۗ( آیه ۲۸ سوره فاطر )
خداوند متعال خشیت الهی را تنها در علماء با الله منحصر میداند ( إِنَّمَا از ادات حصر است )
علماء با الله افرادی هستند که به شناخت و معرفت اسماء الهی ، صفات الهی و افعال الهی رسیدند و عکس العمل صحیح در برابر هر یک از صفات الهی را دانسته و به آن عمل می کنند

عوامل کسب خشیت

سه مرحله علم،ایمان و عمل صالح باید طی شود تا انسان به خشیت الهی برسد.
علم و شناخت تنها کافی نیست و باید ایمان قلبی باشد از سوی دیگر ایمان تنها هیچ ثمره ای ندارد مگر با عمل صالح قرین شود .
و هر زمان این سه عنصر در انسان جمع شود موجبات خشیت در برابر پروردگار در وجود انسان ایجاد میشود .
خداوند در قرآن تنها راه صعود ایمان را عمل صالح میداند و علماء تنها کسانی هستند که عمل صالح را قرین علم نمودند و به همین دلیل منحصرا ایشان خشیت الهی دارند .

…إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ ۚ.. ( آیه ۱۰ سوره خاطر )

مراحل شاهد شدن

قَالَ بَلْ رَبُّكُمْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الَّذِي فَطَرَهُنَّ وَأَنَا عَلَىٰ ذَٰلِكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ ( ۵۶ انبیاء )

خداوند متعال حضرت ابراهیم علیه السلام را شاهد دین می داند.( وَأَنَا عَلَىٰ ذَٰلِكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ )
شاهد باید دارای ویژگیهایی دارا باشد

1- شاهد باید در همه صحنه ها حضور داشته باشد تا بتواند شهادت دهد و نباید مشکلات ، سختی ها و فشار ها در زندگی او را از صحنه خارج کند همانگونه که ابراهیم در صحنه حضور داشت

2- در حین حضور داشتن در صحنه ، در محکمه شهادت بر حق دهد و حضوری نافع داشته باشد .
ابراهیم علیه السلام در محکمه نمرود حاضر شد و در حضور همه مردم برهان عقلی بیا‌ن‌نمود .
کسانی می توانند استدلال منطقی و براهین برای مردم بیان کنند که همچون ابراهیم به رشد رسیده باشند.

شاهد در آیه ۱۷ سوره هود (أَفَمَنْ كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ) حضرت علی علیه السلام است که شهادت ایشان به توحید، نبوّت ، معاد و دین الهی است .

مراحل برهان های ابراهیم( ع)

ابراهیم علیه السلام برای اثبات توحید برهان هایی را بیان نمود و ابتدا مردم را به فطرتشان ارجاع داد
إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا هَٰذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَهَا عَاكِفُونَ (۵۲ انبیاء )

و در مرحله دوم با بیان جمله فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ( ۶۳ انبیاء ) مردم را با عقل هایشان تحریک کرد و استدلالی منطقی نمود.

و در نهایت وجدان مردم را بیدار نمود و آنها خود اعتراف نمودند که از ستمکاران هستند زیرا
فَرَجَعُوا إِلَىٰ أَنْفُسِهِمْ فَقَالُوا إِنَّكُمْ أَنْتُمُ الظَّالِمُونَ

جالب اینجاست که در آیات قبل ، آنها ابراهیم را متهم به ظالم بودن کردند ولی در اینجا دریافتند که ظالم اصلی و حقیقی خودشان هستند

مفسران احتمال دادند ابراهیم این مطلب را بصورت یک جمله شرطیه ادا کرد ؛یعنی اگر بت ها سخن بگویند بزرگشان دست به چنین کاری زده است .

فَاسْأَلُوهُمْ: جزاء شرط

إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ : جمله شرطیه

اقسام شاهدین

علامه جوادی آملی حفظه الله در تفسیر تسنیم مردم را از نظر حضور در صحنه به چند گروه تقسیم نمودند

1- عده ای غایب محض هستند و هیچ وقت در صحنه حضور ندارند .
نه در صحنه علم و نه در صحنه اعمال صالح همچون انفاق و جهاد و ….حضور ندارند .

2- عده ای مفهوما حاضر هستند و مصداقا غایب هستند این افراد عالم بدون عمل هستند
در صحنه علم حضور دارند اما در زمان عمل نیستند و فقط مفاهیم علمی را می دانند .

3- عده ای حاضر مفهومی و مصداقی هستند آنها هم عالم و هم عامل به علم خویش هستند اما فقط در حیطه شخصی خود فعالیت نموده و برای مردم نفعی ندارند و دغدغه ارتقاء دیگران را ندارد.

4- عده ای عالم و عامل برای خود و دیگران هستند و هم خودسازی و هم دیگر سازی می کنند اما در جبهه جنگ و جهاد حضور ندارند چون آسیب های زیادی به همراه دارد.

موسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی