تفسیر سوره مؤمنون
مدرس: استاد حسینی آل مرتضی
تاریخ: ۱۴۰۳/۱۰/۰۲ مصادف با ۱۹ جمادی‌الثانی ۱۴۴۶
موضوع: آیات ۹۹ الی ۱۰۰
مروز آیات گذشته
عذابهای منکران معاد
آیه ۹۹ و ۱۰۰: ترسیمی از عالم برزخ
استاد آل مرتضی در سالروز میلاد بانوی دو عالم، فاطمه زهرا سلام الله علیها و فرزند انقلابیشان امام خمینی (ره)، این روز فرخنده را به دانش پژوهان تبریک گفتند. ایشان در ادامه سلسله مباحث تفسیر رضوان، ابتدا مروری بر آیات 96 الی 98 سوره مومنون کردند و تدریس خود را با این سوال آغاز کردند:
چرا پس از عبارت (اِدفَع بِالَّتی هِیَ أحسَن) در آیه 96 عبارت (اَعوذُ بِکَ مِن هَمَزاتِ الشیاطین) آمده است؟
دﺭ ﺳﻴﺮﻩ ﭘﻴﺸﻮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺵ ﻋﻤﻠﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻭ ﺍﺋﻤﻪ ﻫﺪﻯ علیهم السلام ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﻬﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ، ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﻣﺤﺒﺘﺸﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ. این موضوع ﺳﺒﺐ ﺍﻧﻘﻠﺎﺏ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻰ ﺭﻭﺣﻰ ﻭ ﺑﺎﺯ ﮔﺸﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ است.
ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻓﻮق ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﺻﻞ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ 34 ﺳﻮﺭﻩ ﻓﺼﻠﺖ ﻣﻰ فرماید:
” ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺳﺮﺳﺨﺖ، ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﮔﺮم ﻭ ﺻﻤﻴﻤﻰ ﺷﻮﻧﺪ” (ﻓَﺈِﺫَﺍ ﺍﻟَّﺬِﻯ ﺑَﻴْﻨَﻚَ ﻭَ ﺑَﻴْﻨَﻪُ ﻋَﺪﺍﻭَﺓٌ ﻛَﺄَﻧَّﻪُ ﻭَﻟِﻰٌّ ﺣَﻤِﻴﻢٌ)
برای هدایت جامعه و تربیت فرزندان و شاگردان و ….باید از این روش قرآن استفاده کرد، اصل بر حسن ظن به مردم است .«یا ایها الذین امنوا اجتنبوا کثیرا من الظن ..»
ﻭﻟﻰ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﻮء ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻜﻨﺪ، ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺿﻌﻒ ﻧﺸﻤﺎﺭﺩ، ﻭ ﺑﺮ ﺟﺮأت ﻭ ﺟﺴﺎﺭﺗﺶ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﮕﺮﺩﺩ. این روش همیشه کارساز نیست
چه بسا ممکن است در مسیر کمال و ترقی انسان شیاطین جن و انس مانع افکنی کنند.
پسﻣﻔﻬﻮم ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺳﺎﺯﺷﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﻗﺒﻮﻝ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎﻯ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ، ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻓﻮﻕ ﺑﻠﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺰﺍﺕ ﻭ ﻭﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎﻯ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺒﺮﺩ.
طرق مختلف برخورد با منکران
۱ـ محبت و رفع ابتلائات (وَ لَو رَحِمناهُم و کَشَفنا….) آیه 75
۲ـ گوشمالی تربیتی (وَ لَقَد اَخَذناهُم بِالعَذاب….) آیه 76
۳ــ عذاب استیصال ( … فَتَحنا عَلَیهِم باباً ذا عَذابٍ شَدیدٍ…)آیه 77
عذابهای منکران معاد
1- عذاب دنیوی
2-عذاب برزخی
3- عذااب اخروی
آیه 99
حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ
(آنها همچنان به راه غلط خود ادامه می‌دهند) تا زمانی که مرگ یکی از آنان فرارسد، می‌گوید: «پروردگار من! مرا بازگردانید
کلمه «حَتّی» در آیه «حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ» به کدام یک از آیات قبلی باز می‌گردد و مراد از آن چیست؟
چنانچه «حتی» به آیه 95 « وَإِنَّا عَلَى أَنْ نُرِيَكَ مَا نَعِدُهُمْ لَقَادِرُونَ» مرتبط باشد، یعنی:
ما به تو وعده دادیم عذابشان را به شما ارائه دهیم، وقتی علایم مرگ را می بینند می گویند ما را به دنیا برگردان شاید کار شایسته انجام دهیم،
یعنی این وضعیت آنها حالت استمرار دارد و بر این انکار و عناد خود ادامه می دهند تا
مرگ سراغشان بیاید.
پس «حتی» به معنی استمرار است.
ولی اگر «حتی» را به آیه ۹۶ «ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ ۚ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ» ربط دهیم :
یعنی منکرین نسبتهایی ناروایی به پیامبر دادند، ولی خداوند آنها را از عذاب دنیوی به برزخ و بعد به قیامت منتقل می کند ـ
پس «حتی» به معنی حالت انتقال است.
حیات طیبه
استاد آل مرتضی در ادامه با توجه با میلاد با سعادت خانم فاطمه زهرا سلام الله علیها، در راستای ارتباط این روز مبارک با آیات پیش رو به این مطلب اشاره کردند که پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت گرامیشان دارای حیات طیبه هستند، و از عذاب اخروی و دنیوی در امان می باشند.
حیات طیبه روش و کلامی است که بر حسب مقتضیات زمان برای رفع نیازهای مادی، معنوی، جسمانی ،علمی و عملی انسان راهکار دارد. (این نکته حائز اهمیت است که برای هدایت و تربیت جامعه باید علاوه بر روشهای قدیمی با روش ها و ابزارهای جدید نیز آشنا شویم تا بتوانیم پاسخگوی نیازهای جامعه کنونی باشیم.)هرکس در مسیر حیات طیبه باشد هیچگاه متوقف نمی شود و در ابتلائات الهی اعم از نعمت ،مصیبت، فقر و …تلاش خود را از دست نمی دهد «مَنْ عَمِلَ صَٰلِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ» (97/ نمل)
در کتاب حیات طیبه که به بیان گفتارهایی از رهبر معظم انقلاب (دامت برکاته) پرداخته است، به این موضوع اشاره شده است که ملت ایران نیز به دلیل صبر و تلاش و استقامت در برابر دشمن به حیات طیبه دست پیدا کرد و خداوند به بهترین نحو پاداش آنها را پرداخت کرد :
«ملت ایران یک راهی را شروع کرده است، در امتحانهای بسیاری پیروز شده است. امتحان جنگ تحمیلی، یک امتحان بزرگ بود؛ ملت در این امتحان پیروز شد. نه فقط پیروزی در جنگ – که آن بود – مهمتر از آن، پیروزی در معیارهای معنوی و الهی بود؛ چون صبرِ خود را نشان داد، ایثارِ خود را نشان داد، بصیرت خود را، فداکاری خود را، آمادگی خود را برای حرکت در راه خدا نشان داد.»
نتیجه حیات طیبه، اجر عظیم و آرامش است. «…وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ»
متاسفانه برخی مردم آرامش را در دنیا و مادیات می ببنند و به فراغ معنوی رسیدند. در نگاه فارغ از دین، معنویت یک ابزار است که به وسیله آن انسان بهتر زندگی می کند. در حالی که هدف از خلقت بشر دستیابی به مادیات نبوده بلکه هدف قرب الهی است. «یا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ »(6/ انشقاق)
آیه 100
لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿۱۰۰﴾
مـرا بـاز گـردانـيـد (شـايـد گـذشـتـه عـمـل صـالحـى در بـرابـر آنـچـه تـرك گـفـتـم بـجـا آورم )
امـا از آنـجـا كـه قـانـون آفـريـنـش چنين اجازه بازگشتى را به هيچكس ، نه نيكوكار و نه بـدكـار، نـمـى دهـد، بـه او چنين پاسخ داده مى شود (نه ! هرگز راه باز گشتى وجود ندارد) (كلا).
(اين سخنى است كه او به زبان مى گويد)
سـخـنى كه هرگز از اعماق دلش با اراده و آزادى بر نخواسته است ، اين همان سخنى است كـه هـر بـدكـارى بـه مـوقع گرفتار شدن می گوید. هر وقت امواج بلا فرو بنشيند باز همان برنامه سابق خود را ادامه مى دهد.
در پـايـان آيـه ، اشـاره بـسـيار كوتاه و پر معنى به جهان اسرار آميز برزخ كرده مى گويد: (در پشت سر آنها تا روزى كه برانگيخته مى شوند برزخى وجود دارد)
(كلا) در اينجا چه چيزى را نفى مى كند؟
(كلا) نفى تقاضاى كفار براى بازگشت به زندگى دنيا است.
بعضى ديگر گفته اند كه اين كلمه براى نفى ادعاى آنها است كه مى گويند اگر ما به دنيا باز گرديم گذشته را جبران خواهيم كرد، خداوند مى گويد: اين يك ادعاى بى اساس و توخالى است و اگر آنها باز گردند برنامه همان برنامه پيشين است.
عالم برزخ چه عالمی است؟
ﻭﺍژﻩ” ﺑﺮﺯﺥ” ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺷﻰ ء، ﺣﺎﺋﻞ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺍﻣﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ” ﺑﺮﺯﺥ” ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﻭﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺧﺮﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ،” ﺑﺮﺯﺥ” ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ.
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺧﺮﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ” ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺒﺮ” ﻭ ﻳﺎ” ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺭﻭﺍﺡ” ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺩﻟﻪ نقلی و عقلی قابل اثبات است.
1⃣ ادله نقلی
آیات قرآن:
ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻇﻬﻮﺭ ﻭ ﺑﻌﻀﻰ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺁﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ (ﻭَ ﻣِﻦْ ﻭَﺭﺍﺋِﻬِﻢْ ﺑَﺮْﺯَﺥٌ ﺇِﻟﻰ ﻳَﻮْمِ ﻳُﺒْﻌَﺜُﻮﻥَ) ﻇﺎﻫﺮ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺎﻟﻤﻰ ﺍﺳﺖ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺮﺯﺥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﺁﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻨﻊ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﺭﺳﺪ، ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ” ﺇِﻟﻰ ﻳَﻮْمِ ﻳُﺒْﻌَﺜُﻮﻥَ” (ﺗﺎ ﺭﻭﺯ ﺭﺳﺘﺎﺧﻴﺰ) ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺯﺥ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺁﺧﺮﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﻧﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ.
ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺗﻰ ﻛﻪ” ﺻﺮﻳﺤﺎ” ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺷﻬﻴﺪﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭَ ﻟﺎ ﺗَﺤْﺴَﺒَﻦَّ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻗُﺘِﻠُﻮﺍ ﻓِﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺃَﻣْﻮﺍﺗﺎً ﺑَﻞْ ﺃَﺣْﻴﺎءٌ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺑِّﻬِﻢْ ﻳُﺮْﺯَﻗُﻮﻥَ:” ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎﻥ ﻧﻜﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺮﺩﮔﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﺭﻭﺯﻯ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ” (ﺁﻳﻪ 169 ﺳﻮﺭﻩ ﺁﻝ ﻋﻤﺮﺍﻥ).
ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻋﺎﻟﻴﻤﻘﺎﻣ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻛﻔﺎﺭ ﻃﻐﻴﺎﻧﮕﺮﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﺯﺥ ﺻﺮﻳﺤﺎ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ 46 ﺳﻮﺭﻩ ﻣﺆﻣﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ:
ﺍﻟﻨَّﺎﺭُ ﻳُﻌْﺮَﺿُﻮﻥَ ﻋَﻠَﻴْﻬﺎ ﻏُﺪُﻭًّﺍ ﻭَ ﻋَﺸِﻴًّﺎ ﻭَ ﻳَﻮْمَ ﺗَﻘُﻮمُ ﺍﻟﺴَّﺎﻋَﺔُ ﺃَﺩْﺧِﻠُﻮﺍ ﺁﻝَ ﻓِﺮْﻋَﻮْﻥَ ﺃَﺷَﺪَّ ﺍﻟْﻌَﺬﺍﺏِ:” ﺁﻧﻬﺎ (ﻓﺮﻋﻮﻥ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ) ﻫﺮ ﺻﺒﺢ ﻭ ﺷﺎم ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺁﻝ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﺮﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﻴﺪ
روایات
ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻌﺮﻭﻓﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻗﺼﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻠﺎﻏﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ﻉ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺻﻔﻴﻦ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻛﻮﻓﻪ ﻛﻨﺎﺭ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺭﺳﻴﺪ، ﺭﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﻛﺮﺩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ:
” ﺍﻯ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻙ ﻭ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻯ ﺧﺎﻟﻰ ﻭ ﻗﺒﺮﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﻚ! ﺍﻯ ﺧﺎﻙ ﻧﺸﻴﻨﺎﻥ! ﺍﻯ ﻏﺮﻳﺒﺎﻥ! ﺍﻯ ﺗﻨﻬﺎﻳﺎﻥ! ﺍﻯ ﻭﺣﺸﺖ ﺯﺩﮔﺎﻥ! ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻰ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺷﺪ، ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﺎﻛﻦ ﺷﺪﻧﺪ، ﻫﻤﺴﺮﺍﻧﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻜﺎﺡ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻧﺪ، ﻭ ﺍﻣﻮﺍﻟﺘﺎﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ، ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺰﺩ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ ﻧﺰﺩ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟! ﺳﭙﺲ ﺭﻭ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺯﺍﺩ ﻭ ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ” .
2⃣ارتباط با عالم ارواح
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﻋﻮﻯ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭﻭﻍ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ، ﻳﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺗﺨﻴﻞ ﻭ ﭘﻨﺪﺍﺭﻧﺪ، ﻭﻟﻰ ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ ﺁﮔﺎﻫﺎﻥ، ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﺱ ﺑﺎ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺣﻘﺎﻳﻘﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮﺯﺥ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﻣﺮﮒ ﺟﺴﻢ، ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻗﻴﺎم ﺁﺧﺮﺕ، ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .
3⃣ ﺩﻟﺎﺋﻞ ﻋﻘﻠﻰ
دلایل عقلی ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺗﺠﺮﺩ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺑﻘﺎﻯ ﺁﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻓﻨﺎﻯ ﺟﺴﻢ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮﺯﺥ ﺍﺳﺖ.
زندگی برزخی چگونه است؟
روح انـسـان بـعـد از پـايـان زنـدگـى ايـن جـهـان در اجساد لطيفى قرار مى گيريد كه از بـسـيـارى از عوارض اين ماده كثيف بر كنار است (غلیظ و سخت نیست) و چون از هر نظر شبيه اين جسم است ، به آن (قـالب مـثـالى ) يـا (بـدن مثالى ) مى گويند كه نه به كلى مجرد است ، و نه مادى محض ، بلكه داراى يكنوع (تجرد برزخى) است .
نظر سه گروه محققان درباره قالب مثالی:
بـعـضـى از مـحـقـقـان آن را تـشـبـيـه بـه وضـع روح در حـالت خـواب كـرده انـد كه در آن حـال مـمـكـن است با مشاهده نعمتهائى براستى لذت ببرد و يا بر اثر ديدن مناظر هولناك مـعـذب و مـتـالم شـود آنـچنان كه گاه واكنش آن در همين بدن نيز ظاهر مى شود، و به هنگام ديـدن خـواب هـاى هـولنـاك ، فرياد مى كشد، نعره مى زند، پيچ و تاب مى خورد، بدن او غرق عرق مى شود.
حـتـى بـعضى معتقدند كه در حال خواب به راستى روح با قالب مثالى فعاليت مى كند و حـتـى بـالاتـر از آن مـعـتـقـدنـد كـه ارواح قـويـه در حـال بـيـدارى نيز مى تواند همان تجرد برزخى را نيز پيدا كند، يعنى از جسم جدا شده و بـا هـمـين قالب مثالى به ميل خود، و يا از طريق خوابهاى مغناطيسى در جهان سير كند و از مسائلى با خبر گردد.
مانند کسانی که روحشان آن قدر قوی است، که هنگام نماز به معراج می روند، در حالی که ما آنقدر اسیر دنیا شدیم که روحمون در غل و زنجیر دنیا قرار گرفته است لذا خشوع در نماز حاصل نمی شود.
بـلكـه بعضى تصريح مى كنند كه قالب مثالى در باطن بدن هر انسانى هست ، منتها به هـنگام مرگ و آغاز زندگى برزخى جدا مى شود و گاه در همين زندگى مادى دنيا نيز امكان جدائى چنانكه گفتيم براى او حاصل مى شود.
ظاهر بدن انسان قالب مادی است و در باطن بدن قالب مثالی وجوددارد. اگر قالب مادی را با کسب کمالات تقویت کنیم، بدن مثالی از بدن مادی قوی تر می شود. لذا هنگامی که به عالم برزخ منتقل شدیم بدن مادی با بدن مثالی همراه می شود. لذا بعد از سالها بدن مادی باقی می ماند. مانند علامه مجلسی که بعد از هزار سال جسم او در زیر خاک سالم مانده بود..
عقیده باطل تناسخ
شیخ بهایی در بطلان عقیده تناسخ می فرماید:«تناسخی ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﺮ ﺑﻄﻠﺎﻥ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﺡ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﻥ ﺑﻪ ﺑﺪﻥ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ، ﺍﻣﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﺭﻭﺡ ﺑﻪ ﺑﺪﻥ ﻣﺜﺎﻟﻰ ﺩﺭ” ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮﺯﺥ” ﺗﺎ ﻗﻴﺎم ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻬﺎﻯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺦ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺭﺍ ﺷﺪﻳﺪﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺍﺯﻟﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺋﻤﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺑﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﺑﺪﻥ ﺩﻳﮕﺮﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺎﺩ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻠﻰ ﻣﻨﻜﺮﻧﺪ .
ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺜﺎﻟﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺪﻥ ﻣﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻨﺎﺳﺦ ﺭﻭﺷﻨﺘﺮ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﺯﻳﺮﺍ ﺭﻭﺡ ﺍﺯ ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺮﺯﺧﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.»
مؤسسه نورالیقین
مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن
بدون دیدگاه